حدیثی راجع به اقامه نماز با معرفت ،وبیان کننده فلسفه اعمال نماز داریم؟

حدیثی راجع به اقامه نماز با معرفت ،وبیان کننده فلسفه اعمال نماز داریم ؟

پاسخ:

نماز خلاصه اصول مکتب اسلام، روشنگر راه مسلمانی و نشان دهنده مسئولیتها، تکلیفها، راهها و نتیجههاست.
رسول گرامی اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود:
«الصلاه معراج المؤمن: نماز نردبان مؤمن است.»(۱)
به نظر میرسد که برپا داشتن نماز چیزی فراتر از خواندن نماز است، یعنی فقط همین نیست که کسی خودش به عمل نماز قیام کند، بلکه باید در سمت و سوی نماز به راه افتاده و دیگران را نیز به راه اندازد، پس مؤمن یا جامعهی ایمانی با برپا داشتن روح نماز یعنی نماز همراه با معرفت الهی،‌ریشه تباهی گناه و فساد را در خود و محیط خشکانده و روحیه گناه و انگیزههای درونی و بیرونی آن را خنثی و بیرنگ میسازد و در این صورت است که پیام اصلی فرمایش قرآن کریم در مییابد که:
«و نماز را برپا دار که نماز (انسان را) از زشتیها و گناه باز میدارد و یاد خدا بزرگتر است.»(۲)
روایات در اهمیت نماز، خشوع در نماز و معرفت الهی فراوان است و برای تبرک به نمونهای تبرک میجوئیم:
جابر بن عبدالله انصاری روایت کرده است که در خدمت مولا امیرالمؤمنین ـ علیه السّلام ـ بودم، حضرت از مردی نمازگزار پرسید: ((آیا تأویل نماز را میدانی؟ گفت: مگر نماز به جز آن که عبادت خداوند است تأویلی دارد؟ امام فرمودند: آری به خدا سوگند که محمد ـ صلّی الله علیه و آله ـ را به پیامبری برگزید، همه فرمان و دستورات الهی دارای تأویل است که در هر کدام دلالتی است بر عبادت حق تعالی. مرد پرسید: تأویل نماز چیست؟ امام فرمود: اما تکبیر هفت الله اکبر(۳) که در آغاز هر نماز گفته میشود آن است که تکبیر اول یعنی اعتراف داری که خداوند والاتر از آن است که با قیام و نشستن وصف شود. تکبیر دوم یعنی خدا را برتر از توصیف به حرکت و سکون دانستهای، تکبیر سوم یعنی او را از توصیف کردن به جسم، شبیه و…. بالاتر شناختهای، و چهارم یعنی چیزی بر خدا عارض نمیشود و همانند مخلوقات مریض نمیشود، پنجم یعنی چیزی در او حلول نمیکند. ششمین یعنی زوال پذیر نیست و تکبیر هفتم یعنی او را از آن که حواس پنج گانه را در ذات مقدسش راهی باشد برتر و بالاتر خواندهای.
پس از آن فرمود:‌تأویل گردن کشیده تو به هنگام رکوع نماز آن است که به زبان دل میگویی: خداوندا به تو ایمان دارم گرچه گردنم را به تیغ جدا کنند. و تأویل سر برداشتن از رکوع و گفتن (سمع الله لمن حمده) آن که خداوند را سپاس که از عدم به وجودم آورد. و تأویل سجده نخستین آن که در قلب خود خطور دهی که خداوندا مرا از این خاک آفریدهای و در سر برداشتن از سجده در دل خود گویی: پروردگارا مرا از این خاک بیرون کشیدهای و در دومین سجده گویی: خداوندا: تو مرا دوباره از این خاک بیرون خواهی کشید. و اما آن که به هنگام نشستن به جانب چپ نشستهای و پای راست را بر پای چپ خود قرار دهی، آن است که در باطن خود گویی: خدایا! حق را زنده و باطل را میمیرانم. و تأویل تشهد، همانا تجدید ایمان و اظهار مکرر اعتقاد به اسلام و تسلیم در برابر امر حق متعال و اقرار به بعث پس از مرگ است، تأویل تحیات (تسبیحات اربعه) عبارت است از اذعان به مجد و عظمت پروردگار سبحان و تعظیم و تکریم وتنزیه وجود اقدس او از آن چه ستم کاران گفتهاند و ملحدان و کافران درباره او توصیف کردهاند. تأویل سلام، ترحم از سوی خداوند پاک و در حقیقت، امان نمازگزار است از آتش دوزخ و عذاب روز واپسین پس از آن امام علی ـ علیه السّلام ـ فرمود: هر آن کس که بدین گونه تأویل نماز خویش نداند، عملش ناقص و ناتمام خواهد بود)).(۴)
بنابراین نماز با معرفت در این است که پیام تک تک واجبات نماز را درک کرده و دل خویش را با عمل به پیامها رنگ خدایی دهی تا هم در ایمان به خدا ورزیدهتر و هم در عمل کاملتر گردی.

پاورقی:

۱. نمازی، علی. مستدرک سفینه البحار، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۹ هـ ق، ج ۶،‌ص ۳۴۳.
۲. عنکبوت : ۴۵.
۳. در نمازهای واجب مستحب است پس از تکبیره الاحرام یا قبل از آن شش بار الله اکبر گفت که با تکبیره الاحرام هفت مرتبه میشود.
۴. نوری، حسین. مستدرک الوسائل، قم، مؤسسه آل البیت، ۱۴۰۸ هـ ق، ج ۴، ص ۱۰۷.
منبع: نرم افزار پاسخ – مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات