عفت زن از چه جایگاهی در احادیث بر خوردار است؟

مقدمه: قرآن کریم به عفت در آیه های ذیل اشاره نموده است :

۱. سوره نور, آیه۳۱ قل للمومنات…
۲. سوره احزاب, آیه۵۹ قل لازواجک…
۳. سوره نور, آیه۶۰.
۴. سوره احزاب, آیه۵۳.
۵. سوره احزاب, آیه۳۲.
اما روایات فراوان است که فقط به چند روایت اشاره می شود:
۱. از علی ـ علیه السلام ـ نقل شده که فرمود:(( در خدمت رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ بودیم فرمود: به من بگویید چه چیز برای زنان بهتر است؟ سپس همه ما از جواب عاجز شدیم تا این که متفرق گشتیم. سپس هنگام برگشت به فاطمه زهرا ـ سلام الله علیها ـ جریان را گفتم فاطمه گفت: ولی من جواب سوال پدرم را می دانم: « خیر للنساء ان لا یرین الرجال و لا یراهن الرجال فرجعت الی…. بهترین چیز برای زنان این است که مردان (نامحرم) آنها را نبینند و آنان نیز مردان( نامحرم) را نبینند. امیرالمومنین میفرماید: من به خدمت رسول الله ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ برگشتم و عرض کردم: یا رسول الله! از ما سوال کردی چه چیز برای زنان بهتر است؟ بهترین چیز برای زنان این است که آنها مردان (نامحرم) را نبینند و مردان ( نامحرم) نیز آنان را نبینند. رسول الله ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ فرمود: چه کسی به تو خبر داد…؟ عرض کردم: فاطمه زهرا به من گفت: پس رسول خدا خوشحال شد و فرمود: به درستی که فاطمه پاره تن من است»(۱)
۲. علی ـ علیه السلام ـ فرمود: به همراه زهرا ـ سلام الله علیها ـ خدمت رسول اکرم مشرف شدم دیدم حضرت به شدت گریه می کند. عرض کردم: پدر و مادرم فدایت باد ای رسول خدا! چه چیز موجب گریه شما شده است؟ فرمود: یا علی آن شب که مرا به آسمانها عروج دادند( معراج ) برخی از زنان امتم را در عذاب شدید دیدم و از مشاهده حال آنها ناراحت شده گریه کردم. و سپس حضرت رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ شروع کرد به توصیف عذابهای آنان تا این که فاطمه زهرا ـ سلام الله علیها ـ عرض کرد… عمل این زنان چه بوده است؟ ( که این گونه گرفتار عذاب شده اند) پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ فرمود: «اما المعلقه بشعرها فانها کانت لا تفطی شعرها من الرجال… و اما التی کانت تاکل لحم جسدها فانها کانت تزین بدنها للناس.‌ اما آن زن که از مویش آویخته شده بود. زنی است که موی خویش را از مردان (نامحرم) نمی پوشانید…و آن زن که گوشت بدن خویش را می خورد, زنی بود که بدن خویش را برای مردم آرایش می نمود»(۲)
۳. پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ فرمود:)) نگاه به بدن زن و آنچه که زیر پیراهن است مخصوص شوهران است‌ ( یعنی در برابر شوهر هیچ حجابی لازم نیست) و برادر و فرزند(یعنی محارم) حق نگاه به آنچه را که از پیراهن بیرون می ماند دارند (یعنی زن در مقابل آنها باید به مقدار پیراهن بدن خود را بپوشاند) و اما در مقابل غیر محرم, زن باید چهار لباس داشته باشد, پیراهن, روسری, چادر و شلوار»(۳)
۴. اسماء دختر ابی بکر با لباس نازک خدمت رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ رسید حضرت از او روی برگرداند و فرمود: ))یا اسماء ان المرئه اذا بلغت المحیض لم یصلح ان یری منها الا هذا و اشاء الی وجهه و کفیه.(۴) ای اسماء به درستی که زن هر گاه بالغ شد نباید جز صورت و دو کف دستش دیده شود((.
آنچه بیان شد در مورد عفت به معنای حجاب کامل بود, اما عفت به معنای پاکدامنی و آلوده نشدن به کار خلاف عفت, روایات فراوانی دارد که فقط به چند نمونه مختصر اکتفا می کنیم.
۱. علی ـ علیه السلام ـ فرمود:)) مجاهد شهید راه خدا اجرش بالاتر از انسانی که توان کار خلاف عفت دارد ولی عفت ورزد نیست, تکاد العضیف ان یکون ملکا من الملائکه, نزدیک است که انسان عفیف ملکی از ملائکه باشد(۵)
۲. و علی ـ علیه السلام ـ فرمود:« العفه راس کل خیر.(۶) عفت (و پاکدامنی) ریشه تمام نیکی هاست»
۳. علی ـ علیه السلام ـ فرمود: «العفاف یصون النفس و ینزهها عن الدنایا. عفت نفس را محافظت می کند و آن را از پستی ها پاک می سازد»(۷)
۴. و علی ـ علیه السلام ـ فرمود: زکاه الجمال العفاف. زکات زیبایی عفت ورزی است»(۸)
۵. و آخرین حدیث و مهمترین حدیث
امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمود: «عفوا عن نساء الناس یعف نساؤکم,
نسبت به زنان دیگران عفت بورزید تا زنان شما با عفت بمانند»(۹)

پاورقی:

۱. مجلسی, محمد باقر، بحار الانوار, موسسه الوفاء, ج۴۳, ص۵۱, حر عاملی, وسائل الشیعه, ج۱۴, ص۴۳.
۲. حر عاملی, وسائل الشیعه, دار الاحیاء التراث العربی, ج۱۴, ص۱۵۶.
۳. طبرسی, مجمع البیان, ج۴, ص۱۵۵.
۴. سنن ابی داوود, ج۴, ص۶۲, تفسیر قرطبی, ج۱۲, ص۲۲۹.
۵. نهج البلاغه, حکمت۴۷۴.
۶. غرر الحکم, شماره۱۱۶۸ به نقل از محمدی ری شهری. منتخب میزان الحکمه، حسینی, سید حمید، قم, دارالحدیث, ۱۳۸۲, ص۳۵۳, شماره۴۳۰۶.
۷. غرر الحکم, شماره۱۹۸۹: به نقل از همان, ص۳۵۳, شماره ۴۳۰۸.
۸. غرر الحکم, شماره۵۴۴۹: به نقل از همان, ص۳۵۳, شماره ۴۳۰۹.
۹. الخصال, ص۵۵, شماره۷۵, به نقل از همان, ص۳۵۳, شماره ۴۳۱۰.
منبع: نرم افزار پاسخ – مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات