در روایت شغل معلمی و بافندگی مکروه یا منفور شناخته شده است؟

آیا در روایت شغل معلمی و بافندگی مکروه یا منفور شناخته شده است؟ کما این که در بحارج ۱۰۰ ص ۷۸، نقل شده که :((لا تستشیروا المعلّمین و لا الحَوَکه فانّ الله تعالی قد سلبهم عقولهم.، با معلمان و بافندگان مشورت نکنید که خداوند عقل‌های آنها را گرفته است .)) سند و دلالت حدیث را توضیح دهید.

پاسخ:

اولاً: با توجه به منابع روائی، سند این حدیث متصل به معصوم نیست . زیرا هر جایی که این حدیث نقل شده به صورت مرسله و بدون ذکر سند آمده است. بنابراین نمی‌توانیم به این روایت اعتماد کنیم، و یکی از منابعی که این خبر را نقل کرده، شرح نهج البلاغه ابن میثم بحرانی است که بعد از نقل حدیث مذکور می‌نویسد: این روایت در کمی عقل آموزگاران و بافندگان مبالغه آمیز است.(۱)
ثانیاً: در مورد شغل معلمی لازم است گفته شود که اولین معلم، خالق جهان است آن جا که می‌فرماید: «و علّم آدم الاسماء کلّها(۲). خداوند علم اسماء (علم اسرار آفرینش و نامگذاری موجودات) را به آدم آموخت.»
علاوه این که معلمی، شغل همه پیغمبران به خصوص پیامبر اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ بوده، چنان که خداوند در قرآن فرمود: لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِهِ وَ یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَهَ(۳)، «خداوند احسان بر مردم با ایمان نمود که در میان آنان رسولی از خودشان بر انگیخت که آیات او را برای آنان می‌خواند و تزکیه شان می‌کند و کتاب و حکمت بر آنان تعلیم می‌نماید» و در جای دیگر می‌فرماید: هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولاً مِنْهُمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِهِ وَ یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَهَ(۴). «اوست خداوندی که در میان مردم درس نخوانده پیامبری از خود آنان برانگیخت که آیات خداوندی را برای آنان تلاوت می‌کند و آنان را تزکیه می‌نماید و به آنان کتاب و حکمت می‌آموزد». و آیات دیگری که دلالت بر عظمت علما و معلمین دارد.
از طرف دیگر وقتی به روایات اسلامی مراجعه می‌کنیم می‌بینیم که احادیث زیادی در مدح تعلیم و تعلّم آمده، برای مثال مرحوم ثقه الاسلام کلینی در کتاب شریف کافی روایت می‌کند که حفض بن غیاث می‌گوید: که امام صادق ـ علیه السّلام ـ به من فرمود: «من تعلّم العلم و عمل به و علّم لله دعی فی ملکوت السماوات عظیما(۵). کسی که علم را بیاموزد و به آن عمل کند و برای خدا به دیگران تعلیم دهد در ملکوت آسمان‌ها عظیم و بزرگ خوانده می‌شود». هم چنین روایت دیگری نقل می‌کند که ابوبصیر می‌گوید: شنیدم از امام صادق ـ علیه السّلام ـ که می‌فرمود: «من علم خیراً فله مثل اجر من عمل به(۶). کسی که به دیگران خیری را تعلیم دهد. برای او ثوابی است. مثل ثواب کسی که به آن عمل کند».
اما در مورد شغل بافندگی. در فقه اسلامی آن را مکروه می‌دانند به عنوان مثال مرحوم ابن ادریس در کتاب سراثر می‌فرماید: از جمله اعمالی که مکروه هستند یکی خرید و فروش کفن است و دیگری بافندگی …(۷)، هم چنین علامه حلّی در قواعد همین مطلب را بیان فرمودند.(۸) شاید بتوان علت کراهت آن را ارتباط با زنان عنوان کرد چون بافندگی در گذشته بدست زن‌ها صورت می‌گرفت. هر چند در عصر کنونی موضوعیت ندارد.

پاورقی:

۱. بحرانی، میثم بن علی بن میثم، مترجمان: محمدی مقدم قربان علی و نوایی یحیی زاده، علی اصغر، ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج ۱، ص ۶۴۳، ناشر: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، مشهد، چاپ اول، سال ۱۳۷۵.
۲. سوره بقره، آیه ۳۱.
۳. سوره آل عمران، آیه ۱۶۴.
۴. سوره جمعه، آیه ۲.
۵. ثقه الاسلام کلینی، کافی، ناشر: دار الکتب الاسلامیه، چاپ سوم، سال ۱۳۸۸ هجری. ج ۱، ص ۳۵، حدیث ۶.
۶. ثقه الاسلام کلینی، کافی، ناشر: دار الکتب الاسلامیه، چاپ سوم، سال ۱۳۸۸ هجری. ج ۱، ص ۳۵، حدیث ۳.
۷. ابن ادریس، سرائر، ناشر: جامعه مدرسین قم، چاپ دوم، سال ۱۴۱۱ هجری. ج ۲، ص ۲۲۴.
۸. علامه حلی، قواعد الاحکام، ناشر: مؤسسه نشر اسلامی، چاپ اول، سال ۱۴۱۳. ج ۲، ص ۵.
منبع: نرم افزار پاسخ – مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات