سوره های هود، واقعه، مرسلات و نبأ پیامبر را پیر کرده است؟

آیا درست است که پیامبر فرمود: ۴ سوره هود، واقعه، مرسلات و نبأ مرا پیر کرده است؟

پاسخ:

در ابتدا لازم است بدانیم این روایت به صورت مختلفی نقل شده است که به نمونههایی اشاره میشود.
۱. از ابی اسحاق، از ابی جحیخه نقل شده که از پیامبر اکرم سؤال شد آثار پیری زودرس در چهره شما نمایان شده است؟ حضرت فرمود: ((سوره هود و امثال آن مرا پیر کرد))(۱)
۲. از انس بن مالک از ابی بکر نیز همین پرسش نقل شده است حضرت فرمود: ((سوره هود، الحاقه، واقعه، عمیتساءلون و هل اتاک حدیث الغاشیه مرا پیر کرد)).(۲)
حال باید دید راز این که این سورهها باعث پیری زودرس پیامبر شده است چیست؟
۱. دستور به استقامت
یکی از عواملی که در این سورهها مخصوصاً سوره هود باعث پیری زودرس پیامبر اکرم شده است دستور به استقامت است که به حضرت داده شده است.
در سوره هود میخوانیم «پس همانگونه که فرمان یافتهای استقامت کن همچنین کسانی که با تو، به سوی خدا آمدهاند و طغیان نکنید که خداوند آنچه را انجام میدهید میبیند)).(۳)
استقامت که از ماده قیام گرفته شده چون انسان در حال قیام بر کار و تلاش خود تسلط بیشتری دارد، استقامت یعنی در خود آنچنان حالتی ایجاد کن که سستی در تو راه نیابد(۴)
از ابن عباس نقل شده که «هیچ آیهای شدید و مشکلتر از این آیه بر پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ نازل نشد و لذا هنگامی که اصحاب از آن حضرت پرسیدند چرا به این زودی موهای شما سفید شده و آثار پیری نمایان گشته، فرمود: مرا سوره هود و واقعه پیر کرد(۵)» یعنی دستور به استقامت و در روایت دیگری میخوانیم «هنگامی که آیه فوق نازل شد پیامبر فرمود: دامن به کمر بزنید [که وقت کار و تلاش است] و از آن پس پیامبر هرگز خندان دیده نشد.»(۶)
۲. مسائل قیامتنکته دیگری که میتوان گفت باعث پیری زودرس پیامبر اکرم شده و تمامی سُوَر نامبرده در آن اشتراک دارند این است که آیات تکان دهندهای مربوط به قیامت و بازپرسی در آن دادگاه عدل الهی در سورههای فوق آمده است.
به عنوان نمونه در سوره هود میخوانیم:(( در آن روز که قیامت فرا رسد هیچکس جز به اجازه او سخن نمیگویدگروهی از آنها شقاوتمند و گروهی سعادتمند (گروهی بدبختند و گروهی نیکبخت) اما آنها که شقاوتمند شدند در آتشاند و برای آنها زفیر و شهیق [نالههای طولانی دم و بازدم] است جاودانه در آن خواهند ماند … اما آنها که سعادتمند شدند در بهشت خواهند بود …(۷) سوره واقعه که تمام آن مربوط به قیامت است و آغاز آن نیز با مسائل و اخبار قیامت شروع شده «هنگامی که واقعه عظیم قیامت بر پا شود» و همین طور سوره نباء غالب آیات آن مربوط به قیامت است و به این صورت شروع میشود «از چه چیز از یکدیگر سؤال میکنند از خبر بزرگ و مهم (قیامت) …» و همین طور سوره الحاقه نیز غالب آیاتش مربوط به قیامت است.
و سوره مرسلات نیز بیشترین آیات مربوط به قیامت را دارا میباشد و ده بار این آیه تکرار شده است «ویل یومئذ للمکذبین، وای و عذاب بر کسانی که قیامت را تکذیب کردند.»(۸)
این اشتراک نشان میدهد که یکی از مسائلی که باعث پیری زودرس پیامبر شده است یاد مرگ و قیامت و مسائل مربوط به آن است.(۹)
در نتیجه میتوان گفت دو عامل اصلی باعث پیری زودرس پیامبر شده است که در سوره هود و امثال آن مطرح شده است:
یکی امر به استقامت، دیگری مسائل قیامت.

پاورقی:

۱. طبرسی، مجمع البیان، بیروت، دارالمعرفه، دوم ۱۴۰۸ هـ ق، ج ۵-۶، ص ۲۱۲.
۲. همان.
۳. هود، آیه ۱۱۲.
۴. مکارم شیرازی، ناصر تفسیر نمونه، دارالکتب الاسلامیه، یازدهم، ۱۳۷۰، ج ۹، ص ۲۵۸.
۵. همان، و مجمع البیان، همان، ص ۳۰۴.
۶. درالمنثور ذیل آیه ۱۱۲ به نقل از تفسیر نمونه، همان.
۷. هود، آیه ۱۰۵-۱۰۸.
۸. آیه ۱۵، ۱۹، ۲۴، …
۹. برگرفته از درس تفسیر آیه الله جوادی آملی.
منبع: نرم افزار پاسخ – مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات