در زمینه خدمت به خلق چه احادیثی از معصومین نقل شده است؟

خدمت به جامعه و کمک به پیشرفت و حل کردن مشکلات مردم یکی از آموزه های بااهمیت در دین مقدس اسلام می باشد و این نیکی کردن ها و خدمت رسانی به دیگران از چنان جایگاهی برخوردار است که خداوند متعال گاهی در کنار توحید و یکتاپرستی به خدمت رسانی و دستگیری از مردم جامعه دستور می دهد و با این نگرش همگان را بر ارزشمندی و عبادت بودن کمک به دیگران راهنمایی می کنند باشد که انسان ها با خدمت کردن به جامعه و آن هم برای رضای خداوند متعال بتوانند به سعادت دنیا و آخرت نائل گردند.

موارد خدمت رسانی در قرآن:
۱. خدمت به پدر و مادر.
۲. خدمت به خویشاوندان.
۳. خدمت به خانواده های بی سرپرست و افرادی که با از دست دادن پدر با مشکلات عاطفی و مالی روبرو شده اند.
۴. خدمت به افراد بی بضاعت: افرادی که در اثر مشکلات و گرفتاری ها نمی توانند زندگی آبرومندانه خود را بچرخانند.
۵. خدمت به همسایگان نزدیک.
۶. خدمت به همسایگان دور: یعنی افراد مومن و خدا جوی نمی توانند فقط به اطرافیان خود برسند و از وضع جامعه دور بمانند.
۷. خدمت به دوستان و هم صحبتان.
۸. خدمت به درمانده و مسافران هر چند که در وطن و در زمانی از افراد دارا باشند ولی حال که گرفتار شده اند بایستی نگرانی نداشته باشند.
۹. خدمت به طبقه پائین: هر چند قرآن کریم از افرادی که غلام و کنیز هستند نام می برد ولی نگرش اسلام این است که بر همگان لازم است به دادگرفتاران برسند افرادی که نمی توانند از آزادی خود بهره درستی را ببرند و گرفتار و دربند شده اند.(۱)
در پایان خداوند متعال آنها را که از خدمت به خلق سرباز می زنند سرزنش نموده و آنها را دشمن خود معرفی می کنند که تکبر می ورزند و مهر و عاطفه را کنار می گذارند.(۲)
سخن گفتن در اهمیت خدمت به مردم و جامعه از حوصله این نوشتار بیرون است ولی برای پی بردن به جایگاه والای آن در
از میان احادیث ائمه هدی ـ علیهم السلام ـ به چند نمونه از آثار و پاداش های خدمت به مردم اشاره می شود:
۱. مغفرت گناه و بالا رفتن درجات:خدمت به مردم باعث می شود مقام و منزلت انسان در نزد پروردگار بالا رود و گناهانش بخشیده شود، امام صادق ـ علیه السلام ـ در این باره می فرمایند: ((هر کسی به سوی برطرف کردن حاجت و مشکل برادر دینی اش حرکت کند، خداوند بر او ده حسنه داده و از ده گناه او گذشته و مقامش را ده درجه بالا می برد)).(۳)
در روایتی دیگر امام باقر ـ علیه السلام ـ می فرماید:(( کسی که نیازی از برادر مومن خود را برطرف کند، خداوند متعال بر او ده حسنه نوشته و از ده گناهش درگذرد و ده مقام بر درجاتش بیفزاید و این کار او برابر با آزاد کردن ده بنده و یک ماه روزه و اعتکاف در مسجد الحرام است)).(۴)
۲. شادی و نشاط در آخرتخدمت به خلق باعث شادی و رضایت خداوند گشته و خدمت کننده در قیامت شاد می گردد، امام صادق ـ علیه السلام ـ می فرماید: ((خداوند در روی زمین بندگانی دارد که هدفشان خدمت به مردم است، آنها در آخرت در امانند و هر کس مومنی را خوشحال کند، خداوند او را در آخرت شاد و خوشحال می گرداند)).(۵)
۳. ثواب حج و عمرهافرادی هستند که همه فکرشان رفتن هر ساله به مکه است هر چند که این کار بزرگی است، ولی خدمت به مردم از این کار با اهمیت تر است. امام صادق ـ علیه السلام ـ می فرمایند: ((هر کس در خدمت به برادر مومن تلاش کند و مشکل او را برطرف سازد، خداوند متعال برای او حج و عمره و اعتکاف دو ماه در مسجد الحرام و روزه در آن را می نویسد و اگر پس از تلاش نتواند مشکل برادرش را حل کند، باز خداوند (بخاطر تلاشش) ثواب حج و عمره را بر او می نویسد)).(۶)
در روایتی دیگر از امام صادق ـ علیه السلام ـ نقل شده که فرمود:(( کسی که حاجت مومنی را برآورده سازد، نزد خداوند از بیست بار حج که در آن به صد هزار نفر انفاق کرده باشد، محبوب تر است)).(۷)
۴. ورود از دروازه مخصوص به بهشتخداوند متعال افراد باایمان را وارد بهشت می سازد. ولی نیکوکاران و خدمتکاران در نزد پروردگار از ارزش خاصی برخوردار ند. امام صادق ـ علیه السلام ـ در این باره می فرمایند: ((در خدمت و خوبی کردن به برادران تان جدیت و تلاش کنید و اهل خدمت باشید که در بهشت دری وجود دارد به نام «دروازه معروف» و از آن دروازه کسی وارد نمی شود مگر اینکه در دنیا به دیگران خدمت و نیکی کند. همانا وقتی کسی برای رفع مشکل کسی تلاش کند، خداوند متعال دو فرشته را مأمور می سازد که در طرف راست و چپ قرار گیرند و از خدا بخواهند که او را ببخشد و او را تشویق به برآوردن خواسته برادرش می کنند».
سپس فرمود: بخدا قسم برای رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ خوشحال کننده است وقتی که کسی حاجت برادر مؤمنش را برآورده سازد.(۸)
۵. تشویق و تهدید الهیخدمت به مردم فقط برآوردن نیازهای مادی نمی باشد بلکه در رفتار و رعایت مسائل عاطفی نیز می توان به جامعه خدمت کرد و با دیگران خوش رفتار بود به طوری که امام صادق ـ علیه السلام ـ می فرمایند:(( هر کس برادر مؤمنش را تشویق کند و بگوید «مرحبا»، خداوند متعال نیز در آخرت از کار او اعلام رضایت کرده و به او مرحبا می گوید)).(۹)
در روایت دیگر می فرماید:(( هر کسی به برادر مومنش بگوید وای بر تو، از ولایت خداوند متعال خارج می گردد و اگر بگوید تو دشمن منی، کافر گشته و خداوند متعال از هر کس که به دیگران سوء ظن داشته باشد، عملش را نمی پذیرد)).(۱۰)
۶. یک عمر عبادتعده ای عبادت را در گوشه نشینی می دانند ولی اسلام راستین بزرگ ترین عبادت را در خدمت به خلق دانسته اند. امام صادق ـ علیه السلام ـ از امیرمؤمنان از رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ نقل می کند که فرمود: ((هر کسی حاجت برادر مومنش را برآورده سازد، همانند کسی است که یک روزگار خدا را عبادت کرده است)).(۱۱)
در روایت دیگر رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ فرمودند: ((هر کس خواسته و نیاز برادر مومنش را برآورد همانند کسی است که تمام عمرش را در خدمت خداوند سپری کرده باشد)).(۱۲)
۷. همانند جهاد در راه خداممکن است افرادی در طول عمر افتخار جنگ با دشمنان اسلام را نداشته باشند ولی با خدمت به مردم می توانند یک عمر در راه خدا جهاد کنند و این یعنی دین اسلام دین صلح و مهر و وفاست نه دین جنگ و خشونت. امام صادق ـ علیه السلام ـ می فرمایند: ((هر کسی حاجت برادر مومنش را برآورده سازد و در خدمت خلق باشد همانند کسی است که در راه خدا جهاده کرده باشد)).(۱۳)
۸. نشانه دین داری امام رضا ـ علیه السلام ـ فرمودند:(( اساس و راس عقل و خردورزی پس از توحید، دوست داشتن مردم و کمک کردن به آنهاست. این مردم خوب باشند یا از افراد فاسق)).(۱۴)
این روایت ما را به انسانیت دعوت می کند و نشانه دین داری و اساس خرد ورزی را در خدمت به خلق می شمارد هر چند این خلق از نظر دینی خیلی هم اهل تقوا نباشند، زیرا افراد بی تقوا هم انسان هستند و به انسان باید خدمت کرد.
۹. دوست داشتنی عمل نزد خدا:خدمت به مردم یکی از کارهای دوست داشتنی نزد پروردگار می باشد که امام صادق ـ علیه السلام ـ در این باره فرمود: ((از دوست داشتی ترین کارها نزد خداوند عزوجل، شاد کردن برادر مومن است. به اینکه گرسنگی او را برطرف سازد و یا مشکلش را حل نماید و یا قرضش را بپردازد)).(۱۵)

پاورقی:

۱. برداشت آزاد از آیه ۳۶ سوره نساء.
۲. همان.
۳. کلینی، محمد، کافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۳۶۵ش، ج۲، ص۱۹۷، ح۱.
۴. اهوازی، حسین، المومن، قم، مدرسه امام مهدی، چاپ اول، ۱۴۰۴ق، ص۵۱، باب ۵، حدیث ۱۲۰.
۵. کافی، ج۲، ص۱۹۷، ح۲.
۶. همان، ص۱۹۸، ح۷.
۷. همان، ص۱۹۳، ح۴.
۸. کافی، ج۲، ص۱۹۵، ح۱۰.
۹. همان، ص۲۰۶، ح۲.
۱۰. حر عاملی، محمد، وسائل الشیعه، قم، موسسه آل البیت، چاپ اول، ۱۴۰۹ق، ج۱۲، ص۲۹۹، باب ۱۵۹، ح۱۶۳۵۲.
۱۱. همان، ج۱۶، ص۳۶۱، باب ۲۵، ح۲۱۷۶۳.
۱۲. دیلمی، حسین، اعلام الدین، قم، موسسه آل البیت، چاپ اول، ۱۴۰۸ق، ص۱۴۸، باب صفه المومن.
۱۳. نوری، حسین، مستدرک الوسائل، قم، موسسه آل البیت، چاپ اول، ۱۴۰۸ق، ج۱۲، ص۴۰۱، باب ۲۷، ح۱۴۴۴۶.
۱۴. همان، ح۱۲.
۱۵. المومن، همان، ص۵۱، باب۵، ح۱۲۷.
منبع: نرم افزار پاسخ – مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات