لطفا توضیحی در مورد تفسیر وتوضیح ((اذن واعیه)) چیست؟

متن آیه لِنَجْعَلَهَا لَکمْ تَذْکرَهً وَتَعِیَهَا أُذُنٌ وَاعِیَهٌ(۱). «تا آن را وسیله تذکرّی برای شما قرار دهیم و گوش های شنوا آن را نگهداری می کنند».

تفسیر: خداوند متعال در آیات قبل به ذکر گوشه ای از سرگذشت قوم عاد و ثمود و قوم نوح و لوط می پردازد تا از زندگی آنها درس عبرتی به افراد بیداردل بدهد. خداوند می فرماید: «منظور از مجازات این اقوام این بود که آن را وسیله ای برای یادآوری شما قرار دهیم».
لِنَجْعَلَهَا لَکمْ تَذْکرَهً. و گوش های شنوا آن را در خود نگهداری کند». وَتَعِیَهَا أُذُنٌ وَاعِیَهٌ.
هرگز نمی خواستیم از آنها انتقام بگیریم، بلکه هدف، تربیت انسان ها و هدایت آنها در مسیر کمال، و ارائه طریق و ایصال به مطلوب بوده است.
«تَعِیَهَا» از ماده «وعی» (بر وزن سَعِیَ) در اصل به معنی نگهداری چیزی در قلب است و به هر ظرفی «وعاء» گفته شده، چون چیزی را در خود نگه می دارد و در آیه مورد بحث، این صفت برای گوش ها ذکر شده است، گوش هائی که حقایق را می شنوند و در خود نگه می دارند.
یا به تعبیر دیگر، گاه انسان، سخنی را می شنود و فورا آن را از گوش بیرون می افکند، همان طوری که در تعبیرات عامیانه می گوئیم: از یک گوش شنید و از گوش دیگر بیرون کرد، ولی گاه روی آن اندیشه و فکر می کند و در دل جای می دهد و آن را چراغ راه زندگی خود می شمرد، این چیزی است که از آن، تعبیر به «وعی» می شود.(۲)
فضیلت دیگری از فضائل علی ـ علیه السلام ـدر بسیاری از کتاب های معروف اسلامی اعم از تفسیر و حدیث آمده است که پیامبر گرامی اسلام ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ به هنگام نزول آیه فوق وَتَعِیَهَا أُذُنٌ وَاعِیَهٌ. فرمود: من از خدا خواستم که گوش علی را از این گوش های شنوا و نگه دارنده حقایق قرار دهد و به دنبال آن، علی ـ علیه السلام ـ می فرمود:(( من هیچ سخنی بعد از آن از رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ نشنیدم که آن را فراموش کنم. بلکه همیشه آن را به خاطر داشتم)).(۳)
در کتاب «غایه المرام» شانزده حدیث در این زمینه از طرق شیعه و اهل سنت نقل شده است.(۴) و محدث بحرانی در تفسیر «البرهان» از محمد بن عباس نقل می کند که در این باره سی حدیث از طرق اهل سنت و شیعه نقل شده است.(۵)
و این فضیلتی است بزرگ برای پیشوای بزرگ اسلام علی ـ علیه السلام ـ که صندوقچه اسرار پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ و وارث تمام علوم رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ بود و به همین دلیل بعد از او در مشکلاتی که برای جامعه اسلامی در مسائل علمی پیش می آمد و موافقان و مخالفان به او پناه می بردند و حل مشکل را از او می خواستند.(۶)

پاورقی:

۱. حاقه : ۱۲.
۲. مکارم شیرازی، ناصر، و جمعی از نویسندگان، تفسیر نمونه، تهران، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۶۷ش،ج۲۴، ص۴۴۱ تا ۴۴۴، آیت الله میرزا محمد ثقفی تهرانی، روان جاوید در تفسیر قرآن مجید، تهران، انتشارات برهان، چاپ اول، ۱۳۷۶ش، ج۵، ص۳۳۰ و ۳۳۱.
۳. تفسیر نمونه، همان، ص۴۴۴ و ۴۴۵. قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۹۶۶م، ج۱۸، ص۲۶۴. طبرسی، مجمع البیان، ترجمه شیخ محمد رازی، تهران، انتشارات فراهانی، چاپ اول، ۱۳۵۸ش، ج۲۵، ص۲۶۹ و ۲۷۰.
۴. طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان، ترجمه همدانی، سید محمد باقر، تهران، بنیاد علمی و فکری طباطبائی، چاپ اول، ۱۳۶۳ش،ج۲۰، ص۱۰۰ و ۱۰۱. تفسیر نمونه، همان، ص۴۴۵.
۵. حسینی بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، قم، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۳۹۴ق، ج۴، ص۳۷۵ و ۳۷۶.
۶. تفسیر نمونه، همان، ص۴۴۵.
منبع: نرم افزار پاسخ – مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات