نفس المهموم لظلمنا تسبیح و همّه لنا عباده؛ یعنی چه؟
حدیث شریف:((نفس المهموم لظلمنا تسبیح و همّه لنا عباده))به چه معنی ومفهوم است؟
پاسخ:
متن روایت،چنین است: عن ابی عبدالله جعفر بن محمد ـ علیه السلام ـ قال:
«نفس المهموم لظلمنا تسبیح و همه لنا عباده و کتمان سرنا جهاد فی سبیل الله ثم قال ابو عبدالله ـ علیه السلام ـ
یجب این یکتب هذا الحدیث بالذهب .
هر کسی به خاطر ستمی که بر ما اهل بیت روا داشته شد، دل افگار(۱) و دل غمین باشد، نفس کشیدنش تسبیح و ذکر به حساب می آید
هم چنین اندوهش به خاطر ستمی که بر ما روا داشته شد، عبادت است و راز نگه داری از رازهای ما، جهاد در راه خدا است.
سپس امام صادق ـ علیه السلام ـ فرموده است: واجب است انسان این روایت را با آب طلا بنویسد)).
سند شناسی: سلسله سند این روایت محفوظ است و از نظر علم رجال مورد قبول است ابن قولویه با پدرش در سلسله سند این روایت ثقه هستند.
سعد بن عبدالله نیز ثقه است.(۲) احمد بن ابی عبدالله برقی نیز ثقه است.(۳)
سلیمان بن سلمه کندی، از اصحاب امام صادق ـ علیه السلام ـ است و ثقه می باشد.(۴)
محمد بن سعید بن غزوان نیز از اصحاب امام باقر ـ علیه السلام ـ است. او صاحب کتاب می باشد و ثقه است.(۵)
عیسی بن ابی منصور از اصحاب امام باقر ـ علیه السلام ـ و امام صادق ـ علیه السلام ـ می باشد
و در مورد او طعن و ذمّی وارد نشده است و می توان روایت او را پذیرفت.(۶)در نهایت ابان بن تغلب نیز عظیم المنزله و ثقه است.(۷)
بنابراین سند روایت، مشکلی ندارد و قابل قبول است و می توان بدان استناد جست.
دلالت شناسی: دلالت و متن روایت نیز روان است و با مبانی و منابع دینی همراه و هم صدا است.
مشکل خاصی در دلالت آن وجود ندارد. شبیه خطبه شعبانیه رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ است که فرموده است:
نفس کشیدن انسان روزه دار تسبیح است. خواب انسان روزه دار عبادت است
یا روایتی که در مورد گریه بر اهل بیت ـ علیهم السلام ـ آمده است:
اگر برای گریه بر اهل بیت ـ علیهم السلام ـ آمادگی نداشتید، خود را به تباکی و گریه بزنید که این کار خود نیز از پاداش زیادی برخوردار است.
چون «چشم گریان چشمه فیض خداست» و گریستن بر اهل بیت ـ علیهم السلام ـ بسیار ثواب دارد.(۸)
بشنو از نی چون حکایت می کند شیعه را در خون روایت می کند.(۹)
امام حسین ـ علیه السلام ـ در منابع معتبر به عنوان «قتیل العبره».(۱۰) یعنی کشته اشک معرفی شده است.
نکته قابل توجه این است که به یاد مظلومیت ائمه باشد و ناراحت از ستم های وارد شده بر آنان باشد و قهرا با ظالمان مخالف باشد
اینها مقدمه ای برای مخالفت و مقابله با ظالمان و جریان مخالف ائمه است لذا این رفتار طبیعی است که عبادت الهی شمرده می شود.
خلاصه و نتیجه گیری:
هر کسی به خاطر ظلم و ستمی که بر اهل بیت روا داشته شد، دل افگار و دل غمین باشد، از پاداش زیادی برخوردار است.
از جمله نفس کشیدن او تسبیح و ذکر به حساب می آید و اندوهش عبادت محسوب می شود
راز نگه داری از رازهای آن ها، جهاد در راه خدا می باشد.
این نکته در فرهنگ عاشورایی از معنای خاصی برخوردار است و از عاشورا پاسداری می کند و غمنامه عاشورا به حساب می آید.
پاورقی:
۱. دهخدا، علی اکبر، لغت نامه دهخدا، تهران، سیروس، بی تا، ج۴۰،ص۲۲۴.
۲. اردبیلی غروی حائری، محمد، جامع الرواه، بی جا، بی تا، ج۱،ص۳۵۶.
۳. حرّ عاملی، محمد، وسایل الشیعه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی تا، ج۲۰، ص۱۲۵.
۴. موسوی خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، بیروت، ۱۴۰۹ق، ج۸،ص۱۸۱.
۵. همان، ج۱۶، ص۱۱۲.
۶. همان، ج۱۳، ص۱۷۶.
۷. اردبیلی غروی حائری، محمد، همان، ص۹.
۸. مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، ج۴۴، ص۲۷۹ ـ ۲۹۶.
۹. آفاسی (کوشا) محمد رضا، برمدار عشق، تهران، غلام رضا آقاسی، ۱۳۸۷ش، ص۵۱.
۱۰. مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، ج۴۴، ص۲۷۹. نفس المهموم
منبع: نرم افزار پاسخ – مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات
