آیا در زمان پیامبر(ص) نمازها به صورت جداگانه خوانده می شد؟
۱. خواندن نماز عصر و عشا در وقت‌های خاص خود از نظر شیعه، افضل است و ثواب بیش تر دارد. بر همین اساس در زمان پیامبر غالباً جدا از هم و در پنج نوبت خوانده می شد، اما گاهی نیز با هم(آن گونه که بین ما مرسوم شده) میخواندند. بنابراین ظهر و عصر و مغرب و عشا را با هم خواندن از زمان پیامبر شروع شده، پیامبر هم گاهی بین این دو نماز جمع میکردند.
برخی از اهل سنت تصور میکنند که این حالت در زمان پیامبر در وقت اضطرار بوده، یعنی چون مضطر می شدند، نماز را جمع می خواندند، اما در غیر وقت اضطرار همیشه به صورت جداگانه و در پنج نوبت می خواندند، اما با توجه به روایاتی که در منابع شیعه و سنی نقل شده، این سخن صحیح نیست که برای نمونه به چند روایت اشاره میکنیم:
روایات شیعه:
عبدالله بن سنان از حضرت امام صادق(ع) نقل کرده پیامبر بدون این که عذری در کار باشد، ظهر و عصر و نیز مغرب و عشا را با یک اذان و دو اقامه خواندند. (۱)
اسحاق بن عمار از امام صادق(ع) نقل میکند: پیامبر بدون این که عذری در کار باشد، ظهر و عصر را در یک جا خواندند. عمر به حضرت گفت: آیا در نماز حکم تازهای پیدا شده؟ پیامبر فرمود: نه حکم تازهای درباره نماز نیامده، ولی خواستم کار را بر امت خودم راحت‌تر کنم. (۲)
عبدالملک قمی میگوید: به امام صادق(ع) گفتم: میتوانم بین دو نماز را بدون این که عذری داشته باشم، جمع بکنم؟ امام گفت: پیامبر این کار را انجام داد و خواست که امت را در آسایش و راحتی قرار دهد. (۳)
سعید بن جبیر از ابن عباس نقل کرده: پیامبر بدون این که خطر و سفری در بین باشد، ظهر و عصر را با هم خواند. ابن عباس گفت: پیامبر خواست با این کار امت را در آسایش قرار دهد و کسی از امت او به زحمت و مشقت نیفتد. (۴)
عبدالله بن عمر میگوید: پیامبر با این که در مدینه بود و مسافر نبود، نماز را تمام و با هم خواند. (۵)
امام باقر(ع) فرمود: پیامبر ظهر و عصر و نیز مغرب و عشا را با یک اذان و دو اقامه خواند. (۶)
روایات اهل سنت:
جابر بن زید از ابن عباس نقل کرده است که پیامبر هفت رکعت مغرب و عشا را با هم خواند. هشت رکعت ظهر و عصر را با هم خواند و حضرت در مدینه بود. (۷)
نیز میگوید: پیامبر هفت رکعت را با هم خواند و هشت رکعت را با هم خواند. (۸)
ابن عباس میگوید: پیامبر در مدینه، بین ظهر و عصر و بین مغرب و عشا را جمع میکرد، بدون این که عذری در کار باشد. (۹)
سعید بن جبیر از ابن عباس نقل میکند: رسول خدا(ص) ظهر و عصر و مغرب و عشا را با هم خواند، بدون این که خطر و یا سفری در کار باشد. (۱۰)
عبدالله بن شقیق میگوید: روزی ابن عباس پس از نماز عصر، برای ما سخنرانی میکرد. سخنرانی طولانی شد، آفتاب غروب کرد، هوا تاریک شد، ستارگان در آسمان ظاهر شدند و مردم میگفتند: وقت نماز است. مردی از بنی تمیم که همیشه نماز را اوّل وقت میخواند، نزد ابن عباس آمد و گفت: وقت نماز است و سخن را کوتاه کن.
ابن عباس به او گفت: به من سنت پیامبر را تعلیم میدهی؟ ! خودم دیدم که پیامبر نماز ظهر و عصر را با هم خواند و مغرب و عشا را با هم خواند. عبدالله بن شقیق میگوید: به شک افتادم. رفتم نزد ابوهریره و از او پرسیدم. ابوهریره گفت: ابن عباس راست میگوید. (۱۱)
سعید بن جبیر از ابن عباس نقل میکند: پیامبر بدون این که خطر و یا سفری در کار باشد، ظهر و عصر و مغرب و عشا را با هم خواند. سعید بن جبیر از ابن عباس از حکمت جمع کردن پرسید. گفت: پیامبر خواست که امت خود را به مشقت و زحمت نیندازد. (۱۲)
عکرمه از ابن عباس نقل میکند که پیامبر در مدینه، بدون این که مسافر باشد، مغرب و عشا را و نیز ظهر و عصر را با هم خواند. (۱۳)
بر پایه این روایات، جمع کردن بین نماز ظهر و عصر و نیز مغرب و عشا، اشکالی ندارد. متهم ساختن شیعه به این که خلاف سنت پیامبر عمل میکنند، کار دشمنان اسلام و مسلمانان است.
پی‌نوشت‌ها:
۱. حر عاملی، وسائلالشیعه، ج ۳، ص ۱۶۰، باب ۳۲، ح۱.
۲. همان، ج ۳، ص ۱۶۱، ح ۲.
۳. همان، ح۳.
۴. همان، ح۴.
۵. همان، ح ۷.
۶. همان، ح ۱۱.
۷. بخاری، صحیح بخاری، ج ۱، ص ۲۰۱، باب تأخیرالظهر الی العصر، ح ۵۱۸، چاپ پنجم، ۱۹۹۳ – ۱۴۱۴، نشر و توزیع دار ابن کثیر و الیمامه، دمشق و بیروت.
۸. همان، ص ۲۰۶، ح ۵۳۷، باب وقت المغرب.
۹. صحیح سنن نسائی، ج ۱، ص ۲۰۰، ح ۶۰۱، باب الجمع بین الصلوتین فی الحضر.
۱۰. مسلم، صحیح مسلم، ج ۱، ص ۴۸۹، ح ۴۹، باب الجمع بین الصلوتین فیالحضر، چاپ اوّل، داراحیاءالتراث العربی، ۱۹۵۵، ۱۳۷۴، بیروت.
۱۱. مسلم، صحیح مسلم، ج ۱، ص ۴۹۱، ح ۵۷ و ۵۸.
۱۲. همان، ص ۴۹۰، ح ۵۴.
۱۳. احمد بن حنبل، مسند، ح۱، ص۲۲۱، چاپ شده در ضمن “موسوعهالسنه” الکتب السته و شروحها، چاپ دوم.
منبع: نرم افزار پیامبر مهربانی – مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
