آیا مقام پیامبر اسلام بالاتر از سایر پیامبران می باشد؟
آیا مقام پیامبر اسلام بالاتر از سایر پیامبران می باشد؟ ادله آن بر اساس قرآن چه می باشد؟
پاسخ:
خطوط کلی مسئله در قرآن مطرح شده، ولی تصریحات روشن‌تر آن در روایات فراوان آمده که در ابتدا به آیات اشاره می‌شود:
قرآن کریم بر این نکته تصریح نموده که برخی پیامبران بر برخی دیگر فضیلت و برتری دارند:
“تِلْکَ الرُّسُلُ فَضَّلْنَا بَعْضَهُمْ عَلَی بَعْضٍ؛(۱) برخی از آن پیامبران را بر برخی دیگر برتری بخشیدیم”.
در آیه دیگر فرمود:
“وَلَقَدْ فَضَّلْنَا بَعْضَ النَّبِیِّینَ عَلَی بَعْضٍ؛(۲) بی‌تردید بعضی از انبیا را بر بعضی برتری بخشیدیم”.
از این دو آیه به روشنی برمی‌آید که همه انبیا در یک سطح نبوده‌اند. برخی بر برخی دیگر فضیلت داشته‌اند. در قرآن کریم درباره پیامبر اسلام تعبیراتی آمده که درباره انبیای پیشین نیامده، مثلاً خطاب به پیامبر فرمود:
“إنّکَ لَعَلی خُلُقٍ عَظِیم؛(۳) به راستی تو را خویی والایی است”.
این مدال به هیچ پیامبری داده نشده است. درباره میزان قرب پیامبر به خداوند فرمود:
“دَنَا فَتَدَلّی فَکانَ قابَ قَوْسِینِ أوْ أدْنَی؛(۴) آن گاه نزدیک و نزدیک‌تر آمد،(و بدون نزدیکی) که به قدر دو کمان یا نزدیک‌تر رسید”.
تعبیر “أو أدنی” کنایه از قرب خاص پیامبر اسلام به ساحت متعالی خداوند است که این تعبیر حکایت از تقرب ویژ‌ه‌ای او به خداوند دارد که نصیب هیچ پیامبر نشده است. در عظمت و فضیلت پیامبر اسلام همین بس که به عنوان خاتم انبیا برگزیده شد کامل‌ترین کتاب آسمانی برای او فرستاده شد. قرآن کریم درباره خاتمیت او فرمود:
“وَلکِنْ رَسُولُ اللهِ وخَاتَمَ النَّبِیّین؛(۵) او فرستاده خدا و خاتم پیامبران است”.
درباره برتری کتاب او بر سایر کتاب‌های آسمانی فرمود:
“وَأَنزَلْنَا إِلَیْکَ الْکِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِّمَا بَیْنَ یَدَیْهِ مِنَ الْکِتَابِ وَمُهَیْمِنًا عَلَیْهِ؛(۶) ما این کتاب(قرآن) را به حق به سوی تو فرو فرستادیم، در حالی که تصدیقکننده کتاب‌های پیشین و حاکم بر آن هاست”.
بدیهی است که خداوند کامل‌ترین و بزرگ‌ترین کتاب خود را به برترین فرستاده خود می‌دهد. چون قرآن بر همه کتاب‌های پیشین آسمانی برتری دارد، معلوم می‌شود که آورنده آن نیز بر آورندگان کتاب‌های پیشین برتری دارد.
چه این که انبیای پیشین از آمدن او به امت‌هایشان خبر داده‌اند، مثلاً در قرآن آمده که حضرت عیسی گفت:
“ومُبَشّراً بِرسُولٍ یَأتِی مِنْ بَعْدِی اسمُهُ أحْمَد؛(۷) نیز مژده دهنده رسولی بزرگواری هستم که بعد از من بیاید و نامش در(انجیل من) احمد است”.
یکی از دلایل قرآنی بر فضیلت پیامبر اسلام این است که برای همه بشر تا روز قیامت فرستاده شده، فرمود:
“ومَا أرْسَلْناکَ إلاّ کَافّهً لِلنّاسِ؛(۸) ما تو را(جز به سِمت بشارتگر و هشدار دهنده) برای تمام مردم نفرستادیم”.
این در حالی است که سایر انبیا تنها مأمور هدایت قوم خود بودند.
بنابر این از نظر آیات قرآن کریم تردیدی در برتری و فضیلت پیامبر بر سایر انبیا وجود ندارد.
اما روایات مسئله:
صدها روایت وجود دارد، ولی به عنوان نمونه به ذکر یک حدیث اکتفا می‌شود، امیر مؤمنان(ع) نقل کرده که رسول خدا(ص) فرمود:
“ما خلق الله خلقاً أفضل منّی ولا أکرم علیه منّی؛(۹) خداوند مخلوقی برتر از من نیافریده است که کرامت بیش تر از من به او داده باشد”.
حضرت امیر مؤمنان(ع) آن گاه پرسید: “آیا شما برتر هستید یا جبرئیل؟ ” پیامبر فرمود:
“یا علیّ إنّ الله تبارک وتعالی فضّل أنبیائه المرسلین علی ملائکته المقرّبین وفضّلنی علی جمیع النبیّین والمرسلین؛(۱۰) خداوند متعال انبیا را بر فرشتگان فضیلت داده و مرا بر همه انبیا و فرستادگان برتری بخشیده است”.
از این گونه روایات و آیات یاد شده، فضیلت و برتری پیامبر اسلام بر همه انبیا حتی انبیای اولوالعزم علیهم السلام به آسانی معلوم می‌شود.
اما درباره منبع برای مطالعه بیش تر، باید گفت که در کتاب “پیامبر اعظم در نگاه عرفانی امام خمینی”، چاب مؤسسه آثار امام خمینی، بر اساس آموزه‌های وحیانی و عرفانی در باره عظمت و منزلت و فضیلت پیامبر اسلام به تفصیل بحث شده است.
پی‌نوشت‌ها:
۱. بقره(۲) آیه ۲۵۳.
۲. اسراء(۱۷) آیه ۵۵.
۳. قلم(۶۸) آیه ۴.
۴. نجم(۵۳) آیه ۸ ـ ۹.
۵. احزاب(۳۳) آیه ۴۰.
۶. مائده(۵) آیه ۴۸.
۷. صف(۶۱) آیه ۶.
۸. سبأ(۳۴) آیه ۲۸.
۹. عیون أخبار الرضا، ج ۱، ص ۲۶۲.
۱۰. همان.
منبع: نرم افزار پیامبر مهربانی – مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
