آیا پیامبر(ص) سطح فرهنگی و تمدنی جامعه را ارتقاء داده است؟

پیامبر(ص) سطح فرهنگی و تمدنی جامعه را ارتقاء داده است پس چرا می بایست ایشان را از یک نخبه اجتماعی بالاتر بدانیم؟

پاسخ:
آنچه در سوال آمده، تنها کار و عمل پیامبر نبوده تا بگوییم همانند نخبگان باشد؛ بلکه تحول اجتماعی تنها یکی از کارهای بسیار پیامبر است، ضمن آن که تحول اجتماعی که پیامبر به وجود آورد، تا کنون توسط هیچ انسان، یا نخبه اجتماعی صورت نگرفت.
اما غیر از تحول عمیق اجتماعی، برخی از ویژگی های منحصر به پیامبر که حضرت را بر سایرین امتیاز داده، در ذیل بیان می گردد:
اول: عامل اول قرآن
یکی از علل مهم تاثیر گذاری پیامبر، قرآن است. زیبائی قرآن، عمق آن، شورانگیزی و جاذبه آن، عامل اول است.
رسول خدا فرمود: به من چیزهایی عطا شده که به هیچ کس قبل از من داده نشده، از جمله به من جوامع الکلم(کلمات جامع) عطا شده است.
راوی می‌گوید: از امام باقر(ع) سوال کردم که مراد از جوامع الکلم چیست؟ حضرت فرمود: مراد قرآن است. (۱)
هیچ نخبه یا مصلحی(غیر از پیامبران) دارای کتاب آسمانی نبوده اند.
دوم: جامع نگری پیامبر
پیامبر اسلام، زندگی بشر را از جهات مادی و معنوی مورد مطالعه قرار داده است. او را از هر نوع تشریع و تقنین در زمینه‌های “سیاست اخلاق” اقتصاد، اصول اجتماعی و قضایی و آنچه بشر در زندگی جسمی و روحی خود به آن نیاز دارد، از طریق کتاب آسمانی و فرمان های الهی خویش بی‌نیاز ساخته است، در صورتی که چنین جامعیتی از نظر مادی و معنوی در نخبگان دیگر مشهود نیست.
دستور اسلام و قرآن و سنت پیامبر تنها در اصلاح جامعه نیست، بلکه تمام ابعاد زندگی فردی و اجتماعی و اخلاقی و تربیتی را در بر می گیرد.
سوم: خلق وخوی پیامبر
سیره نبوی و روش پیغمبر یعنی طرز رفتار رسول اکرم، رهبری و مدیریت است حتی بعد از وفات پیغمبر سیره او که در تاریخ نقل شده، عامل بزرگی برای پیشرفت اسلام بوده است.
بسیاری از کسانی که رو به سوی اسلام‌ آوردند، دراثر برخورد با پیامبر و به خاطر سلوک، رفتار و خلق و خوی پیامبر بوده است.
پیامبر به آنچه می گفت عمل می کرد. بسیاری از چیزها را با رفتار خود به دیگران القا می کرد، نه با حرف و سخن.
در مسایل شخصی گذشت بسیار داشت، اما در مورد آنچه مربوط به احکام الهی بود، گذشت نمی کرد.
زهد و ساده زیستی
زهد و ساده زیستی از اصول زندگی او بود. ساده غذا می‏خورد، ساده لباس می‏پوشید و ساده حرکت می‏کرد. زیراندازش غالباً حصیر بود. روی زمین می‏نشست. با دست‏ خود از بز شیر می‏دوشید و بر مرکب بی‏زین و پالان سوار می‏شد. از اینکه کسی در رکابش حرکت کند، به شدت جلوگیری می‏کرد. قوت غالبش نان جوین و خرما بود. کفش و جامه‏اش را با دست‏ خویش وصله می‏کرد.
در عین سادگی طرفدار فقر نبود، مال و ثروت را به سود جامعه و برای صرف در راه های مشروع لازم می‏شمرد، می‏گفت: چه نیکوست ثروتی که از راه مشروع به دست آید، برای آدمی که شایسته داشتن ثروت باشد و بداند چگونه صرف کند. مال و ثروت کمک خوبی است برای تقوا.
دنیا و آخرت، سعادت دنیا و آخرت، دنیا گرایی و‌آخرت گرایی و. . . در مکتب و سیره عملی او جمع شده بود.
اراده و استقامت بی نظیر
دوره بیست و سه ساله بعثتش یکسره درس اراده و استقامت است، اراده و استقامت حضرتش به یارانش سرایت کرده بود. او در تاریخ زندگی اش مکرر در شرایطی قرار گرفت که امیدها از همه جا قطع می‏شد، ولی یک لحظه تصور شکست را در مخیله ‏اش راه نداد. ایمان نیرومندش به موفقیت ‏یک لحظه متزلزل نشد. (۲)
پی نوشت ها:
۱. علامه مجلسی، بحار الانوار، ج۱۶، ص۳۲۳، نشر دارالاحیاء، بیروت: ۱۴۰۳ق.
۲. شهید مرتضی مطهری مجموعه آثار، ج دوم، ص ۲۵۱.
منبع: نرم افزار پیامبر مهربانی – مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی