آیا دعای گنج العرش ، معتبر و دارای سند است؟
دعایی که به صورت کارتی به گنج العرش موجود است یا در لابلای برخی از کتاب‌های منتخب دعا دیده می‌شود
و مشتمل بر تهلیل (لا اله الا الله) و تسبیح (سبحان‌الله) و اسامی و صفات باری تعالی است.
سند آن در مجموعه‌های حدیثی معتبر و حتّی غیرمعتبر قدیمی یافت نشد و این مطلب به گواهی مجموعه حدیثی نور العتره
(که مشتمل بر ۴۰۰ جلد کتاب حدیثی است) و معجم فقهی (که مشتمل بر سه هزار جلد کتاب حدیثی سنّی و شیعه است) می باشد.
در این راستا نکاتی بیان می‌شود.
۱. «گنج زیر عرش»
اصطلاحی است که در روایات چندی در منزلت ادعیه، آیات و اذکاری وارد شده است که به برخی از آنها اشاره می‌گردد
که اگر کسی بخواهد براساس روایات از ادعیه و اعمال عبادی ثوابی ببرد(۱) اینها گنج العرش است نه آن مجعولات:
الف) درباره دعای یستشیر (که در مفاتیح هم آمده)(۲)
در مهج‌الدعوات روایت مفصّلی نقل شده که در آن از این دعا به «کنز من کنوز العرش» تعبیر شده است(۳)
و نیز درباره دعای «یا من اظهر الجمیل» (که در روایات متعددی سفارش به خواندن آن شده است) عبارت «کلماتی از گنج‌های عرش» آمده است.(۴)
ب) در شأن سوره فاتحه الکتاب، آیه الکرسی و خواتم سوره بقره آمده است که این آیات گنج‌های (پنهان در) زیر عرش پروردگار متعال‌اند:(۵)
به ویژه درباره سوره حمد فرموده‌اند: این سوره برترین گنج (پنهان در) زیر عرش می‌باشد.(۶)
ج) درباره ذکر شریف «لا حول و لا قوّه الّا بالله» نیز این عبارت در بعضی از نسخ کتاب امالی صدوق(۷) و نیز در کنزالعمال دیده می‌شود.(۸)
۲. وجود اشکال در نحو
دعای مورد سؤال هم از اشتباهات نحوی آن و هم از چینش کلمات و جملات و نحوه شروع و ختم آن،
روشن است که از ناحیه معصومین ـ علیهم السلام ـ صادر نشده است.
۳.هدف از تالیف
حال، چه انگیزه‌ای در تألیف (یا به عبارت گویاتر جعل) این دعاء بوده و نیز رواج و چاپ آن به چه هدف؟
خیرخواهانه می‌باشد و یا احتمال سوء نیّت در کار است فرصت رسیدگی دیگری را می‌طلبد.
۴. مسئولیت با کیست؟
به هر صورت، وظیفه وزارت ارشاد اسلامی که مسئولیت نظارت بر چاپ و نشر در کشور به طور مستقیم به آنها برمی‌گردد
باید خود متکفّل رسیدگی به چاپ قرآن و ادعیه باشند یا به مرجع ذی صلاحی بسپارند و تساهل آنها از این مسئولیت خطیر در این بیست و چند ساله انکارناپذیر است،
هرچند عدم توجّه آنان و دیگران و سهل‌انگاری مسئولان در نسبت دادن هر غثّ و سمین به شریعت،
مسئولیت همه را در این باره سنگین‌تر می‌کند که عدم توجّه به آن، عواقب خطیری را به دنبال دارد.(۹)
آن چه در پایان قابل بیان است، این است که: هر متن عربی را نباید به حساب روایت یا دعا آورد و دعای گنج العرش از جمله آنهاست.
بلی ممکن است محتوای این متن عربی قابل استفاده باشد و دچار مشکل نباشد ولی مهم و مشکل آن است که ولو یک متن سنگین و متقن باشد
اگر از معصوم صادر نشد، نباید به آنها نسبت داد.
____________________
پاورقی:
۱. با توجّه به ضعف سندی این روایات به قاعده کلّی در اعمال مستحبّی اشاره شد
که اگر روایتی در فضیلت کاری وارد شد مؤمن اگر به آن عمل کند به ثواب عمل می‌رسد هرچند آن روایت راست نباشد.
۲. عباس، قمی، مفاتیح الجنان.
۳. ابن طاووس، سید رضی‌الدین، مهج الدعوات، به نقل بحارالانوار، ج۸۶، ص۳۳۰.
۴. حلّی، ابن فهد، عده الداعی، ص ۳۱۶، مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۹۲، ص۱۹۸.
۵. بحارالانوار، همان، ج۸۶، ص۱۲۵، حر عاملی، جواهر السنیه، ص۱۴۳.
۶. بحارالانوار، همان، ج۸۹، ص۲۲۷، از تفسیر امام عسکری(ع).
۷. صدوق، محمد بن علی بن بابویه، امالی، ص۳۲۴. بحارالانوار، همان، ج۹۰، ص۱۸۶ از آن.
۸. متّقی هندی، کنزالعمال، ج۲، ص۴۹۷، ح۴۵۸۹.
۹. عباس، قمی، مفاتیح الجنان (خط طاهر خوشنویس بدون ترجمه) ص ۴۳۱ و ۵۷۲.
منبع: نرم افزار پاسخ – مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات
