چگونه ریا کار نباشیم؟
چگونه ریا کار نباشیم؟
سوال کاربر: در بعضی از کارها از قبیل رفتن به مراسم ادعیه و نماز جمعه و نماز احساس ریا می‌کنم چگونه می‌توانم از دست این مرض و بیماری رهایی پیدا کنم؟
پاسخ:
تمام کارهای عبادی باید نیت وجود داشته باشد و نیّت هم خالص و قصد انجام کارها تنها برای رضای خدا باشد و اگر در اعمال انسان ریا و خودنمایی وجود داشته باشد، آن اعمال ثمره واقعی را در بر نخواهد داشت و مقبول درگاه الهی نمی‌گردد.برای تشخیص ریا راه‌هائی وجود دارد که از جمله در حدیث شریفی از امیرمؤمنان برای افراد ریاکار چند علامت و نشانه معین شده است.
حضرت علی ـ علیه السلام ـ می‌فرماید: «لِلْمُرائِیِ اَرْبَعُ عَلاماتٍ: یَکْسِلُ اِذا کانَ وَحْدَهُ وَ یَنْشُطُ اِذا کانَ فی النّاسِ و یَزیدُ فی العَمَلِ اِذا اُثْنِیَ علیهِ وَ یَنْقُصُ مِنْهُ اِذا لَمْ یُثْنی عَلَیهِ» ریاکار چهار علامت دارد: اگر تنها باشد اعمال خود را با کسالت انجام می‌دهد، و اگر در میان مردم باشد با نشاط انجام می‌دهد، هرگاه او را مدح و ثنا گویند بر عملش می‌افزاید، و هرگاه ثنا نگویند از آن می‌کاهد(۱)
انسان باید مواظب اعمال و کردار خود باشد و آن را به ریا و خودنمایی نابود نسازد. امّا گاهی انسان دچار وسوسه ریا می‌شود و تصورات واهی از ریا سراغش می‌آید و جلو اعمال عبادی را سد می‌کند. به عبارت دیگر با این‌که در مسئله اخلاص در عبادت و دوری از ریا باید کمال مراقبت را مبذول داشت. امّا گاهی اوقات این مراقبت از حدّ عادی بیرون می‌رود و به صورت وسوسه در می‌آید و بخصوص آنها که در آغاز راه هستند بیشتر دچار این‌گونه وسوسه‌ها می‌شوند. در این‌جا وظیفه آن است که به وسوسه اعتنا نکنیم و همین که از خطور این‌گونه تصورات و اوهام ناراحت هستیم دلیل بر آن است که ریایی در کار نیست و این شیطان است که می‌خواهد ما را از راه باز دارد.
از رسول خدا ـ صلی اللّه علیه و آله ـ نقل شده است که فرمود: «إذا أتی الشَّیْطانُ اَحَدَکُمْ وَ هُوَ فی صَلوتِهِ اِنّکَ مُرائی فَلْیُطِلْ صَلوتَهُ ما بَدا لَهُ مالَمْ یَفُتْهُ وَقْتُ فریضَهٍ، وَ إذا کانَ شیئٍ مِنْ أمْرِ الاخِرَهِ فَلْیًتَمَکَّثْ ما بَدا لَهُ وَ إِذا کانَ علی شَیْءٍ مِنْ أمْرِ الدُّنْیا فَلْیَبْرَحْ…(۲)» اگر کسی در نماز باشد و شیطان او را به ریاکاری وسوسه متهم کند تا وقت باقی است هرچه می‌تواند نمازش را طولانی کند، نیز اگر مشغول یک کار اخروی است، باز هم به وسوسه شیطان اعتنا نکند و به کار خود ادامه دهد. امّا اگر کاری که در دست دارد مربوط به دنیا است بی‌درنگ آنرا رها کند…
و در حدیث دیگری آمده است که شخصی خدمت حضرت پیامبر ـ صلی اللّه علیه و آله ـ عرض کرد: ای رسول خدا! بعضی از ما در حال روزه یا مشغول نماز است و شیطان او را وسوسه می‌کند و می‌گوید تو ریاکاری. حضرت فرمود:« هرگاه چنین شد بگویید: خدایا به تو پناه می‌برم و تو از حال من آگاه‌تری و به وسوسه شیطان اعتماد نکند و کارش را دنبال کند.(۳)»
خلاصه این‌که وسواس در ریا خودش دلیل بر اخلاص و نداشتن ریا است و باید کار خود را انجام داد و به وسوسه‌ها اعتنا نکرد.
اشاره ای به راه درمان ریا
چون اصل ایجاد ریا برای این است که شخص در مال و منافع دیگران طمع می‌کند یا محبت و ستایش آنان را می‌طلبد و یا از مذمت دیگران می‌ترسد لازم است اصل این عوامل را از میان بر داشت و عزت و اعتبار را از جانب خداوند دانست که عزت تنها از آن خداوند است. هر که را بخواهد عزیز و سر افراز می‌کند و هر که را بخواهد خار و بی مایه می نماید.
هیچ دندانی نخندد در جهان/ بی رضا و امر آن فرمان روان
هیچ برگی می‌نیفتد از درخت / بی‌رضا و حکم آن سلطان بخت
از دهان، لقمه نشد سوی گلو / تا نگفت آن لقمه را حق «او خلو»(۴)
انجام برخی عبادات در خلوت و تمرین اخلاص
توجه به پوچی عمل ریایی
بد دانستن ریا کاری در دل و مبارزه نفسانی با آن روی آوردن به اخلاص در عمل از جمله راه های عملی درمان ریا هستند.
——————————————————————————–
پاورقی:
۱. میزان الحکمه، چاپ جدید، ج۲، ص۱۰۲۰.
۲. بحارالانوار، ج۶۹، ص۲۹۵.
۳. بحارالانوار، ج۶۹، ص۲۹۵.
۴. داخل شود.
منبع: نرم افزار پاسخ – مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات
