مکان هایی که مخصوص ریاضت کشیدن است کجاست؟
ریاضت ، اصطلاح عرفانی و به معنی تهذیب اخلاق است. بنابر این تعریف، ارباب ریاضات کسانی هستند که ترک شهوات کرده و کم می خورند و می نوشند و مجاهدت با نفس می کنند و دائما در ذکرند و خود را از قیود مادی و حجب ظلمانی مستخلص می گردانند و در نتیجه بر آن ها انوار روحانی ظاهر گردد.(۱)
ریاضت بر دو قسم شرعی و غیر شرعی است:مرحوم ابو علی سینا(ره) می فرماید: پس از مرحله اراده، نوبت عمل و تمرین و ریاضت می رسد. ریاضت متوجه سه هدف است: اول دور کردن ما سوی از سر راه، دوم رام ساختن نفس امّاره برای نفس مطمئنه، سوم نرم و لطیف ساختن باطن برای آگاهی.
اما به هدف اول از این سه هدف، زهد کمک می کند و اما به هدف دوم چند چیز است که به آن کمک می کند. یکی عبادت، به شرط آنکه با حضور قلب و تفکر توأم باشد. دیگر آواز خوش آهنگ مناسب با معانی روحانی که تمرکز ذهن ایجاد کند و سخنی را که با آن ادا می شود در قلب نفوذ دهد. سوم سخنی پندآموز که از گوینده ای پاکدل با بیانی فصیح و بلیغ و لحنی نرم و نافذ شنیده شود. اما هدف سوم آنچه به آن کمک می کند: یکی اندیشه های لطیف و ظریف است، دیگر عشق توأم با عفاف به شرط آنکه از نوع عشق نفسانی و روحی باشد نه عشق جسمی و شهوانی.(۲)
با کمی تأمل در کلام ابن سینا ریاضت شرعی و صحیح از ریاضت غیر شرعی و نادرست معلوم می شود آن قسم از ریاضت که متوجه نفس و روح بوده و در صدد اصلاح و تأدیب نفس اماره است، همان ریاضت شرعی است. اما ریاضتی که در آن جسم از بین رفته یا نفس شهوانی به کلی سرکوب و نابود شود از نظر اسلام هیچگاه درست نبوده و نیست. زیرا اگر شهوت و یا غضب بد و زشت می بود خداوند هیچگاه آن را در انسان خلق نمی فرمود.
ابن سینا اهداف ریاضت را، دور کردن ماسوا، رام ساختن نفس اماره (نه نابود کردن آن) و لطیف ساختن باطن معرفی می کند و در آن نوع ریاضت نفس (شرعی) را می طلبد نه ریاضت جسم (غیر شرعی)
+همچنین بخوانید : ریاضتهایی که در مکاتب غیر اسلامی وجود دارد و باعث ایجاد تواناییهایی درانسان میشود چه حکمی دارد ؟
مرحوم مطهری می فرمایند: ریاضت در اصطلاح عرفا به بهترین و آماده ساختن روح برای اشراق نور معرفت اطلاق می شود و متوجه سه هدف است یکی از سه هدف مربوط به امور خارجی است یعنی از بین بردن شواغل و موجبات غفلت. دوم مربوط است به انتظام قوای درونی و از بین بردن آشفتگی های روحی که از آن به رام ساختن نفس اماره برای نفس مطمئنه تعبیر شده است و سوم مربوط است به نوعی تغییرات کیفی در باطن روح که از آن به تلطیف سرّ تعبیر شده است.(۳)
پس از آنکه معلوم شد ریاضت چیست و اقسام آن کدام است و هم چنین ریاضت شرعی از غیر شرعی معلوم شد در جواب به سئوال می گوئیم ریاضت با آنچه که در تعریف گفته شد و آنچه به عنوان اهداف آن بیان شد نیاز به مکان و زمان خاصی ندارد. بلکه انسان برای رسیدن به مقصود، می تواند در هر مکان و هر زمانی ریاضت و تمرین روحی را انجام دهد.
پاورقی:
۱. سجادی، سید جعفر، فرهنگ معارف اسلامی، دانشگاه تهران، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۱۳۸.
۲. اشارات و تنبیهات، ابو علی سینا، نشر البلاغه، ۱۳۷۵ش نمط نهم نمط فی مقامات العارفین.
۳. مطهری، مرتضی، کلیات علوم اسلامی، انتشارات صدرا، ۱۳۸۲ش، ج۲،ص۱۳۹ و ۱۴۰.
منبع: نرم افزار پاسخ – مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات
