آیا پیش از حضرت آدم علیه السلام کسی بر روی زمین میزیسته است؟

بنابر روایاتی پُرشمار ، پیش از آفرینش حضرت آدم علیه السلام و این جهان ، جهان ها و نیز نسل هایی دیگر از انسان در زمین میزیسته اند .

از برخی آیات مبارک قرآن می توان این حقیقت را دریافت که افرادی پیش از آدم علیه السلام در زمین میزیسته اند:

« أفعیینا بالخلق الأوّل بل هم فی لبس من خلق جدید؛ مگر از آفرینش نخست [خود] به تنگ آمدیم ؟ [نه ] بلکه آنان از خلق جدید در شبهه اند . »

سوره ق ، آیه ۱۵.

با کشف های علمی قرون اخیر بقایای نسل هایی از نوع انسان کشف شد که میلیون ها سال پیش در زمین میزیستد ،

در صورتی که عمر نسل حاضر انسان ، بین هفت تا هشت هزار سال است .

ابو حمزه ثمالی گوید :

امام معصوم ( علیه السلام ) میفرماید:

« . . . تو گمان داری که خداوند کسی را پیش از شما نیافریده است ؟!

آری ، به خدا سوگند که او هزار هزار آدم و هزار هزار عالم آفریده است که تو در واپسین آن عالمها هستی . » بحارالانوار ، ج ۲۵ ، ص ۲۵.

همچنین امام محمدباقر علیه‌السلام فرمودند:

خدای عزوجل از روزی که زمین را آفریده، هفت عالم را در آن خلق (و سپس منقرض کرده است) که هیچ یک از آن عوالم از نسل آدم ابوالبشر نبوده‏ اند

و خدای تعالی همه آن‌ها را از پوسته روی زمین آفرید و نسلی را بعد از نسل دیگر ایجاد کرد و برای هر یک

عالمی بعد از عالم دیگر پدید آورد تا در آخر، آدم ابوالبشر را بیافرید و ذریه‌اش را از او منشعب ساخت… (خصال۲/۶۵۲/ح۵۴)

در خصوص خلقت آدم علیه السلام دیدگاه‌های گوناگونی مطرح شده است از جمله:

پیش از حضرت آدم، هیچ موجودی از آدم یا شبیه آدم وجود نداشت و حضرت آدم یک دفعه و به طور مستقل خلق شد.

و موجوداتی شبیه آدم و جن بودند و سپس یا از بین رفتند و یا هنوز هم وجود دارند.

پیش از حضرت آدم، انسان‌هایی وجود داشتند؛ ولی تکامل نایافته بودند و به هر دلیل از میان رفتند و منقرض شدند

و آن گاه حضرت آدم بدون ارتباط با آدم‌های گذشته به طور کامل و مستقل آفریده شده است.

دیدگاه حضرت امام علی علیه السلام

حضرت علی علیه‌السلام می‌فرمایند:

وقتى که خداى متعال اراده کرد که خلقتى را به دست قدرت خود ایجاد کند و این امر بعد از گذشت هفت هزار سال از خلقت جن و نسناس در زمین بود

آن‌گاه خداوند از طبقات آسمان‌ها پرده برداشت و به ملائکه فرمود:

به زمین بنگرید و اهل آن از جن و انس را ببینید، پس وقتى که نگاه کردند و اعمال معصیت‌آمیز آن‌ها را دیدند، بر ایشان بسیار دشوار بود

آن وقت گفتند:

پروردگارا! تو عزیز و قادرى و این‌ها خلق ضعیف تو هستند که با روزى تو زندگى مى‏ کنند

ولى تو را نافرمانى و معصیت مى‏‌نمایند و تو از آن‌ها انتقام نمى‌‏گیرى

هنگامی که پروردگار سخن آنان را شنید فرمود:

من میخواهم در زمین جانشینى قرار دهم که حجت من در زمین من باشد

ملائکه گفتند:

تو منزهى از این‌که در زمین موجودى را بیافرینى که همان‌طور که جنیان در زمین فساد مى‏‌کردند

در آن فساد و و خونریزى کنند، پس این خلیفه را از ما قرار بده، چون ما تو را معصیت و نافرمانى نکرده و تو را به ستایش تسبیح مى‏ گوییم و تقدیس مى‏‌نماییم

آن‌گاه خداى عزوجل فرمود:

همانا من چیزى را مى‏‌دانم که شما نمى‏‌دانید، اراده کرده‌‏ام که به دست قدرت خود خلقى را بیافرینم

و از ذریه او پیامبران و بندگان صالح و امامان هدایت‌یافته‌‏اى قرار دهم و آن‌ها را جانشینان خود بر خلقم در زمین قرار دهم و زمین خود را از لوث نسناس پاکیزه سازم

و جنیان عصیانگر را منتقل کرده و آن‌ها را در هوا و در اقطار زمین سکونت دهم و بین آن‌ها و خلقم حجابى قرار دهم.

(علل‌الشرایع/۱/۱۰۵)

حوّا