اگر خداوند به همه روزی می دهد چرا بسیاری از گرسنگی جان می دهند؟

اگر خداوند به همه روزی می دهد چرا بسیاری از گرسنگی جان می دهند؟

پاسخ: خداوند به همه مخلوقات روزی میدهد و این رزق و روزی اقسام متفاوتی دارد

به مواد غذایی، مسکن، پوشاک و یا علم، عقل، فهم، ایمان و اخلاص رزق گفته می‏شود و رزق تنها رزق مادی نیست بلکه شامل رزق معنوی نیز میشود

رزاقی خداوند

« وَ مَا مِن دَابَّهٍ فیِ الْأَرْضِ إِلَّا عَلیَ اللَّهِ رِزْقُهَا…»۱

« هیچ جنبنده‏ای در زمین نیست مگر اینکه روزی او بر خداست!».

از این رو فرزندکشی را به خاطر ترس از تأمین مخارج آنان، حرام کرده است:

« وَ لَا تَقْتُلُواْ أَوْلَادَکُمْ خَشْیَهَ إِمْلَاقٍ نحنُ نَرْزُقُهُمْ وَ إِیَّاکمُ إِنَّ قَتْلَهُمْ کَانَ خِطا کَبِیرًا»۲

«و فرزندانتان را از ترس فقر، نکشید! ما آنها و شما را روزی می‏دهیم مسلماً کشتن آنها گناه بزرگی است!».

خدای متعال در استدلال بر عدم توانایی معبودانِ ساختگی مشرکان نسبت به روزی رساندن بر آنان چنین میفرماید:

« وَ یَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ مَا لَا یَمْلِکُ لَهُمْ رِزْقًا مِّنَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ شَیئا وَ لَا یَسْتَطِیعُون»۳

«آنها غیر از خدا، موجوداتی را می‏پرستند که هیچ رزقی را برای آنان از آسمانها و زمین در اختیار ندارند و توان این کار را نیز ندارند».

و مشرکان را که از پیش خود و بی اذن او، بخشی از رزق حلال را بر خود حرام کرده بودند مورد ملامت و سرزنش قرار داده است.

« قُلْ أَ رَءَیْتُم مَّا أَنزَلَ اللَّهُ لَکُم مِّن رِّزْقٍ فَجَعَلْتُم مِّنْهُ حَرَامًا وَ حَلَالًا قُلْ ءَاللَّهُ أَذِنَ لَکُمْ أَمْ عَلیَ اللَّهِ تَفْترونَ»۴

«بگو: آیا روزیهایی را که خداوند بر شما نازل کرده دیده ‏اید، که بعضی از آن را حلال، و بعضی را حرام نموده‏اید؟!

بگو: آیا خداوند به شما اجازه داده، یا بر خدا افترا میبندید (و از پیش خود، حلال و حرام می‏کنید؟!)».

واژه “رازق” و “رزّاق” به معنای حقیقی کلمه، تنها بر خدای متعال اطلاق می‏شود، و اگر در غیر او به کار رود، جنبه مجازی دارد.

«..وَ عَلَی الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَ کِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ…»۵

«..پدران موظفند زنانی را که فرزندانشان را شیر می‏دهند بطور شایسته روزی دهند و لباس بپوشانند…».

روزی از روی حکمت

«لَهُ مَقَالِیدُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَن یَشَاءُ وَ یَقْدِرُ إِنَّهُ بِکلُ شیَءٍ عَلِیم‏»۶

«کلیدهای آسمانها و زمین از آن اوست روزی را برای هر کس بخواهد گسترش میدهد یا محدود می‏سازد او به همه چیز داناست».

بر اساس بخش اخیر آیه «إِنَّهُ بِکلُ شیَءٍ عَلِیم‏» توسعه و تنگی روزیِ بندگان از روی حکمت و علم الهی است.

البته اراده خدا در زمینه وسعت و تنگی روزی، مشروط به شرائطی است که بر زندگی انسانها حکم ‏فرماست،

و تلاش و کوشش و اخلاص و فداکاری، و به عکس سستی و تنبلی و بخل و آلودگی نیت

نقش تعیین کننده‏ای در آن دارد، به همین دلیل قرآن مجید کرارا انسان را در گرو سعی و کوشش و تلاش و فعالیت خود شمرده

و بهره او را از زندگی به میزان سعی و تلاشش می‏داند.

در حدیثی از امام صادق (ع) می‏خوانیم:

« لا تَکسَلوا فی طَلَبِ مَعایشِکم فَإنّ آباءَنا کانوا یَرکُضُون فیها و یَطلُبونَها»۷

«در طلب روزی و نیازهای زندگی تنبلی نکنید چرا که پدران و نیاکان ما به دنبال آن می‏دویدند و آن را طلب می‏کردند»

در آیه دیگری حکمت روزی رسانی خود را چنین بیان می کند

«وَ لَوْ بَسَطَ اللَّهُ الرِّزْقَ لِعِبَادِهِ لَبَغَوْاْ فیِ الْأَرْضِ وَ لَکِن یُنزلُ بِقَدَرٍ مَّا یَشَاءُ إِنَّهُ بِعِبَادِهِ خَبِیرُ بَصِیر»۸

«هر گاه خداوند روزی را برای بندگانش وسعت بخشد، در زمین طغیان و ستم می‏کنند از این رو به مقداری که می‏خواهد (و مصلحت می‏داند) نازل می‏کند، که نسبت به بندگانش آگاه و بیناست!».

اگر خداوند به همه روزی می دهد چرا بسیاری از گرسنگی جان می دهند؟

این صحیح است که روزی هرکس دست خداست و تا لحظه ای که انسان در دنیا زندگی می کند خداوند روزی او را می دهد

ولی این منافات ندارد که برخی از گرسنگی بمیرند .

زیرا همان گونه که خداوند روزی انسان ها را می دهد ، اجل و مرگ آن ها هم دست خداست

و کسانی که به خاطر گرسنگی می میرند افرادی هستند که اجل آنان رسیده است .

توجه به این نکته لازم است که معنای این جمله که :

« اجل انسان ها دست خداست » این نیست که افرادی که در کشتن و از بین رفتن انسان ها مؤثرند تقصیری ندارند ؛

زیرا بسیاری از افرادی که از گرسنگی می میرند ، مرگ آنان در اثر استعمار ابرقدرت هاست

و به طور مسلم آنان در برابر مرگ این افراد محروم و گرسنه مسئولند .

ولی خداوند چون این جهان را دار تکلیف قرار داده با جبر افراد ظالم را از ظلم باز نمی دارد .

این جهان محل آزمایش است ؛ هر کسی براساس آزادی و اختیاری که دارد عمل می کند و این جهان دیگر است که جای پاداش و کیفر می باشد .

___________________

پی نوشت

۱.هود/سوره۱۱، آیه۶.

۲.اسراء/سوره۱۷، آیه۳۱.

۳.نحل/سوره۱۶، آیه۷۳. 

۴.یونس/سوره۱۰، آیه۵۹. 

۵.بقره/سوره۲، آیه۲۳۳.

۶.شوری/سوره۴۲، آیه۱۲.

۷. من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۱۵۷.

۸. شوری/سوره۴۲، آیه۲۷.