راه شناخت نفس لوامه از نفس اماره چیست؟
انسان دارای دو بعد حیوانی و الهی است. بعد حیوانی نفس اماره و بعد الهی دارای مراتبی است که ابتدا نفس لوامه و سپس مطمئنه نام دارد. از مجموع غرایز حیوانی و انسانی، به نفس اماره (امر کننده به بدی) تعبیر می شود.
«امّاره» صیغه مبالغه و از مادّه امر است؛ یعنى بسیار امر کننده.نفس اماره همواره انسان را به بدی فرمان می دهد که قرآن می فرماید: «و
وَمَا أُبَرِّىءُ نَفْسِی إِنَّ النَّفْسَ لأَمَّارَهٌ بِالسُّوءِ إِلاَّ مَا رَحِمَ رَبِّیَ إِنَّ رَبِّی غَفُورٌ رَّحِیمٌ »(۲) هرگز نفس خویش را تبرئه نمی کنم که نفس (سرکش) بسیار به بدی ها امر می کند، مگر آن که پروردگارم رحم کند که پروردگارم غفور و رحیم است.
نفس لوامه هم همان وجدان اخلاقی است. کار نفس لوامه، قبل از عمل خیر و نیک تشویق و در حین عمل ترغیب و بعد از آن تحسین است. کار آن در قبل از عمل بد، تهدید و در حین عمل کفّ جلوگیری و بعد از عمل ملامت و سرزنش است، (جهاد با نفس، حسین مظاهری)
قرآن می فرماید: «لَا أُقْسِمُ بِیَوْمِ الْقِیَامَهِ *وَلَا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَهِ » ؛سوگند به روز رستاخیز و سوگند به نفس سرزنش گر. (قیامت/ ۱ـ ۲
نفس لوّامه آن قدر از نظر شرعى مورد اهمیت است که خداوند بدان قسم مى خورد. اگر خداوند به ماه، آفتاب، روز، شب، قیامت و بسیارى از اشیاى دیگر قسم مى خورد، همه این امور حائز اهمیت هستند از اینجا اهمیت نفس لوامه نیز روشن می گردد.
