منظور از شهاب ثاقب در قرآن چیست؟

منظور از شهاب ثاقب در قرآن چیست؟

«اِلَّا مَنْ خَطِفَ الْخَطْفَهَ فَاَتْبَعَهُ شِهَابٌ ثَاقِبٌ؛

مگر آنها که در لحظه‌ای کوتاه برای استراق سمع به آسمان نزدیک شوند، که «شهاب ثاقب» آنها را تعقیب می‌کند! »صافات/سوره۳۷، آیه۱۰.

وَالسَّمَاء وَالطَّارِقِ.وَمَا اَدْرَاکَ مَا الطَّارِقُ.النَّجْمُ الثَّاقِبُ

سوگند به آسمان و کوبنده شب! و تو نمی‌دانی کوبنده شب چیست! همان ستاره درخشان و شکافنده تاریکی‌هاست!طارق/سوره۸۶، آیه۳.

منظور از شهاب ثاقب در قرآن چیست؟

در قرآن تعبیر نجم ثاقب وجود دارد که به معنی ستاره درخشان و شکافنده تاریکی است که اجازه نزدیک شدن شیاطین به آسمان‌های بالا را نمیدهد.شهاب به معنی شعله ای از آتش افروخته و یا شعله های آتشین که در آسمان شب به صورت خط ممتد برخی اوقات دیده می شود و ثاقب به معنی نافذ و سوراخ کننده است. اما مقصود از این آیات معنی ظاهری آن نیست.

مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر المیزان، ج ۱۴، ص ۱۳۸ می فرماید: آنچه به عنوان احتمال می توان گفت، این است که این گونه بیانات در کلام الهی از قبیل مثال هایی است که برای روشن شدن حقایق غیرحسی در لباس حسی ذکر می شود و امثال این تعبیرات در قرآن فراوان است.

بنابراین منظور از آسمان که جایگاه فرشتگان است، عالم ملکوتی و ماوراء طبیعی است و منظور از نزدیک شدن شیاطین برای استراق سمع و رانده شدن آنها به وسیله شهاب، آن است که آنها می خواهند به جهانِ فرشتگان نزدیک شوند تا از اسرار خلقت و حوادث آینده آگاهی یابند، ولی فرشتگان شیاطین را با انوار ملکوتی که تاب تحمل آن را ندارند می رانند.

علامه بزرگوار مرحوم سیدمحمدحسین طباطبایی در ذیل آیه ۱۸ سوره حجر کلامی دارند که خلاصه آن چنین است:
مفسرین وجوه مختلفی را برای توجیه این آیه ذکر کرده‌اند که همگی آنها با توجه به پیشرفت علم مردود شده است.
از آنجا که کلمات الهی در بیشتر مواقع در بیان تمثیل معقول به مشهود است شاید خداوند، عالم معنی را به این صورت به تصویر کشیده است.
وتقریب صورت آن:
۱. آسمانی که ملائکه در آن هستند و از ورود شیاطین جلوگیری می‌کنند کنایه از عالم ملکوتی است که از لحاظ رتبه ملکوت بالاتر از این عالم است. مانند نسبت آسمان ما به زمین ما.
۲. مقصود از نزدیکی شیاطین به آن آسمان ورودشان به عالم ملکوت ملائکه است تا از اسرار خلقت وحوادث آینده اطلاع یابند.
۳. مقصود از پرتاب شهاب فرستادن مطالب ملکوتیه و نورانیه ایست که تحمل آنها از قدرت شیاطین خارج است (همانطور که کفار در قیامت نمی‌توانند نور رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را تحمل کنند.)
۴. یا مقصود از نفوذ شیاطین، نفوذ برای پوشانیدن مطالب حقه باشد که فرشتگان با اظهار حق آنها را طرد می‌کنند

اما در مورد کسی که از این آسمان حفاظت می‌کند مطلبی ندارد. فقط اشاره به فرشتگان نموده است. که این در بعضی روایات موجود است.
این روایت در تفسیر المیزان ذکر شده است ودر آن صراحتا این موجود را ملکی از ملائکه می‌داند.

اما در مورد النجم الثاقب در کتاب خصال شیخ صدوق روایتی است که در آن آمده است که مقصود از نجم الثاقب ستاره‌ای است در آسمان هفتم که نور آن در تمامی آسمان‌ها نفوذ کرده است (ثقب به معنی نفوذ است) و آن ستاره به ستاره امیرمومنان و ستاره اوصیا معروف است.