چرا حدود صد سال قبر امیرالمومنین علی(ع) مخفی بود؟

در رابطه با دلیل مخفی بودن قبر امیرالمؤمنین علیه السلام، به مدت صد سال، نظر شما را به مطالب زیر جلب می کنم.

روشن است که عوامل و حوادث گوناگونی موجب عداوت و کینه توزی نسبت به حضرت علی‏ علیه ‏السلام شده است؛ از آن جمله:

۱ – امیرالمؤمنین ‏علیه ‏السلام همیشه به حق عمل می‏کرد و عمل به حق در کام بیشتر مردم تلخ بود.

۲ – کشتن بسیاری از سران کفر در زمان پیامبر(ص)، از قریش و یهودیان و… .

۳ – جنگ جمل که برنامه ریزی اصلی آن با عایشه بود.

۴ – جنگ صفین که با معاویه و لشکر او انجام شد.

۵ – ماجرای پذیرش حکمیت.

۶ – جنگ نهروان که با خوارج صورت گرفت.

ناگفته نماند که منشأ و بهانه این وقایع در زمان حکومت حضرت علی ‏علیه ‏السلام و دشمنی‏ ها با او، قتل عثمان بود؛ خوارج نهروان جنگ با حضرت علی‏ علیه ‏السلام را عبادت می‏دانستند و سبّ و دشمنی حضرت و کشتن کسانی را که منسوب و یا وابسته به امام بودند، در سرلوحه برنامه‏ های آنان قرار داشت، چنان که عبدالله بن خبّاب بن ارت را که از اصحاب حضرت بود، با همسرش به شهادت رساندند.

دشمنی‏ ها از سوی آنان ادامه یافت تا این که عبدالرحمان بن ملجم حضرت علی‏ علیه ‏السلام را به شهادت رساند، پس از مراسم تشییع و تدفین، ابن ملجم را برای اجرای قصاص به حضور امام مجتبی‏ علیه‏ السلام آوردند، به حضرت عرض کرد: می‏خواهم در گوش شما آهسته چیزی بگویم؛ امام حسن‏ علیه ‏السلام پیشنهاد او را رد کرده و فرمود: می‏خواهد گوش مرا به دندان بگیرد؛ ابن ملجم گفت: به خدا قسم! اگر می‏گذاشت گوشش را جدا می‏کردم.

براساس این مسئله توجه به دو نکته ضروری است:

الف) هرگاه قاتل در بند و کسی که در انتظار کشته شدن به سر می‏برد، این گونه دشمنی خود را اظهار کند، چگونه خواهند بود کسانی که هیچ منعی برای دشمنی نداشته باشند؟

ب) هر گاه خوارج که هیچ قدرت حکومتی و غیر آن را در اختیار نداشتند، این گونه دشمنی خود را ابراز کنند، چگونه خواهد بود افکار یاران معاویه و خاندان بنی امیه، در حالی که حکومت در اختیار آنان بود؟ از اطراف هدایا به سوی آنان سرازیر می‏شد، آنان مبالغه در محو آثار  آل محمدصلی الله وعلیه وآله را از اعظم قربات می‏دانستند.[۱]

روشن است که انواع دشمنی‏ها با حضرت و یاران او با شهادت حضرت به پایان نرسید. صفحات تاریخ مملو از این قبیل عداوت‏ها است. لعن و سب حضرت علی و امام حسن و امام حسین‏ علیهم ‏السلام در قنوت نماز و تحت تعقیب قرار دادن اصحاب حضرت همانند میثم تمار و رشید هجری و جویریه بن مسهر توسط معاویه، نیز لعن امام‏ علیه‏ السلام در منابر و خطبه ‏های نماز جمعه، و انواع اهانت‏ها به حضرت، بخشی از این دشمنی‏ها است.[۲]

مجموعه این عوامل سبب شد که حضرت علی‏ علیه ‏السلام وصیت کند که مخفیانه او را دفن کرده و قبر مطهرش را پنهان کند.

برخی از مورخان و سیره نگاران در این زمینه آورده ‏اند:

۱- اختفای قبر حضرت برای همگان نبوده، بلکه مقصود مخفی بودن آن از دشمنان و نا اهلان بوده است از محمد بن سائب کلبی درباره علت این امر سؤال شد، در پاسخ گفت: از ترس خوارج و دیگران.[۳]

۲- مجلسی هم علت اختفای قبر حضرت را ترس از خوارج و منافقان می‏داند.[۴]

۳- در عبارت دیگری آورده است: غرض حضرت از وصیت به مخفی بودن قبر این بوده است که بنی‏امیه محل قبر را ندانند، چرا که اگر می‏دانستند قبر مطهرش کجا است، جنازه را بیرون می‏آورده و آتش می‏زدند، همان گونه که با جنازه زید بن علی بن الحسین‏علیهم‏السلام چنین کردند. بنابراین احتمال اهانت به جنازه امیرالمؤمنان‏ علیه‏ السلام وجود داشت.[۵]

۴- هتک حرمت به ساحت حضرت، بسیار جدی بود.

برخی از عالمان تصریح کرده ‏اند: چون حضرت علی‏ علیه‏ السلام نسبت به دشمنی‏های بنی امیه آگاهی داشتند، به اختفای قبر خود وصیت فرمودند.[۶]

با انقراض دولت بنی‏امیه به مرور زمان از دشمنی‏ها نسبت به حضرت کاسته شد، به نحوی که امام صادق‏ علیه‏ السلام در دوران بنی‏ عباس موانع اختفا را برطرف دانسته و با زیارت قبر حضرت، مردم را به آن راهنمایی کردند.

 
[۱]. سید عبدالکریم بن طاووس، فرحه الغری، منشورات الشریف الرضی، قم، ص ۱۷ – ۱۹.
[۲]. همان، ص ۲۳ – ۲۵.
[۳]. همان، ص ۱۲۳ – ۱۲۴.
[۴]. محمد باقر مجلسی، بحارالأنوار، ج ۴۲، ص ۳۳۸.
[۵]. همان، ص ۳۹۲.
[۶]. قطب الدین الراوندی، الخرائج و الجرائح، ج ، مؤسسه الامام المهدی، قم، ۱۴۰۹ ه' ، ج ۱، ص ۲۳۴؛ مفید، الارشاد، ج ۱، ص ۱۰؛ الطبرسی، تاج الموالید (مجموعه نفیسه) نشر مکتبه آیه الله العظمی مرعشی نجفی، ص ۹۳.

منبع : شهر سوال