آیا ابن ملجم لعنه ا…علیه باعث رستگاری حضرت شدند؟

موضوع اصلی رستگاری حضرت در خروج جان پاکشاناز قفس تنگ جسم بدست پروردگار عالمیان است و ابن ملجم نیز از اسباب این فوز عظیم برای آن حضرت می شود. اما غافل از آن است و چنین نیّتی در او نیست، چرا که میدانیم نیّت روح عمل است و عمل ابن ملجم از آنجهت که منتسب به اوست، سراسر شیطانی و پلید است، چون نیّتش شیطانی است و از آنجهت که به مشیت الهی برمی گردد، مایه فوز عظیم است و این تفکیک باید صورت پذیرد. او میآید که قلّه تقوا و عفّت و عدالت را نابود کند و بیخبر است از اینکه در حکومت قاهره الهی، جایی برای نواختن آهنگی مخالف مشیّت پروردگار نیست و اینکه حالا عدو سبب خیر شده، بر خیریّت آن عدو دلالت ندارد، بلکه خیر محصول جریانی است که خدای تعالی آن را طراحی کرده است؛ یکی با اختیار و انتخاب و آگاهانه به قعر درکات می رود و دیگری نیز آگاهانه به اعلی درجه قرب و لقاء وجه الله نائل می شود و این اعجاز، نظام توحیدی نام دارد.

جلوه دیگری از نظام توحیدی در عالم را ما در مسأله شیطان نیز شاهد هستیم؛ پیش قراول طریق سقوط با تمام جنایتهایی که به اختیار خود مرتکب می شود و خویش را مقابل صراط مستقیم هدایت قرار می دهد، به فرمایش امام صادق( کلب (سگ)آستان قدس الهی می شود و مانع ورود نااهلان و نامحرمان می گردد، یعنی با القائات و وسوسههایی که نزد نفوس بندگان خدا می کند، سست قدمان را به زمین می زند و ایشان را مستحقّ توبه و تلاشی بیشتر از قبل می کند. و البته این توصیفی که در فرمایش امام صادق( است، ناشی از نگاه توحیدی است و اشاره بدان وجهی است که به مشیّت الهی برمی گردد اما در نگاه جزئی نگر و وجهی که به عملکرد شیطان برمی گردد، او باعث قتلها، جنایتها و تجاوزها و … می شود. از این رو، سرنوشت خویش را جهنمی رقم

میزند. اما در نظام توحیدی، با همه این حرفها، مانع جریان فیض رسانی نیست و هیچ حرکتی بر خلاف جهت جریان خیررسانی نیست. و حقیقتاً با دید کلّی به نظام هستی، چنین توجیهی درست درمی آید و اِلّا در نگاه جزئی نگر و ناقص بین، جای بسی سؤالات است.

بنابراین تصدیق می نمایید که این مسأله بر خیریّت شیطان دلالت ندارد، بلکه خیر جریانی است که از طراحی نظام احسن الهی در می آید. در این نظام، اسم مُضِلّ پروردگارـ که تفاوتش با اسم هادی در ظهور و خفا است ـ کار می کند و تا بنده ای درمحضر این اسم امتحان پس ندهد و قبول نشود، بالا نمی آید. حال پلیدی چون شیطان، غافل از اینکه هر حرکتی که در نظام توحیدی صورت می پذیرد، در راستای خواست و مشیّت الهی است و خویش را سدّ سلوک بندگان می پندارد و از این رو مستحقّ جهنم می شود، اما در عین حال، عمل او در مظهریّت اسم مُضِلّ الهی، مایه امتحان بندگان است.

با این مقدمه و توضحیات که آمد، گفتن این سخن که تمام بندگان و مخلوقات، از صالح و ناصالح، کارگزار و مأمور الهیند، درست و صحیح است؛ یکی آگاهانه و دانسته، مثل انبیاء و ائمه طاهرین و دیگر اولیای الهی، که مظهر اراده حقند و از حیث ظاهر هم در راستای امر الهیند، و یکی ناآگاهانه و غافل، مثل شیطان و ابن ملجم ها، که مظهر طریق سقوط و اراده باطلند و به حسب ظاهر، مقابل اراده خداوند حرکت می کنند.

برادر خوبم، توحید نام این طراحی است و در ذره ذره عالم وجود،ساری و جاری است. و وصف زیبای آن، در فرازی از دعای شریف کمیل آمده است، که می فرماید : و لا یمکن الفرار من حکومتک (و امکان فرار از حکومت تو وجود ندارد.) تمام مخلوقات و اجزاء هستی، تحت حکومت و نظام حاکمی هستند، که از طرف خداوند تکوین یافته و در حکومت قاهره پروردگار، نمی توان قدمی خارج از احکام آن برداشت و هر حرکتی از خیر و شر، احکام و بازتاب خودش را دارد و نتیجه و ثمری که در پی این حرکت تحقق می یابد، خارج از خواست و مشیّت الهی و هدف نظام عالم آفرینش، که فیض رسانی و خیریّت محض است، نیست.

مطلبی را در خاتمه عرایضم تذکر می دهم، چرا که ممکن است برای شما برادر خوبم، این توضیحات منشأ پرسش دیگری شده باشد.

در این نظام، با تمام جوانب و اسرارش، که در این مقاله تنها اشاره ای بدان رفت، اراده انسان نفی نمی شود و نادیده گرفته نمی شود. و نباید شبهه جبر پیش بیاید. انسانها با اراده خویش، سرنوشت خویش را رقم زده، با احکام اعمال خویش، مواجه میشوند و هم مشیّت الهی در هدایت دنیا، کار خود را می کند و این دو با هم قابل جمع است و البته این خود مبحثی مفصّل است که برای آن به کتابهای خودش باید مراجعه نمود.

و در خاتمه نیز عرض می کنم که علم به اسرار عالم آفرینش، ازجمله موضوع مورد بحث، بدست نمی آید، جز در سایه ترسیم صحیحی از نظام توحیدی، در پیش چشمان انسان و این دید توحیدی نیز در سایه سار علم و عمل و معرفت و ایمان پدید می آید.

مطالب مشابه:

چند سوره از قرآن در شب قدر بر پیامبر نازل شده ؟
بااینکه قرآن در طی ۲۳ سال بر پیامبرص نازل شده است چرامی گوینددرشب قدرنازل شده است ؟
دیدگاه و سیره علی(ع) درباره جهاد چیست؟
منظور حضرت علی(ع) از عبارت (به خدای کعبه رستگار شدم) چیست؟