چگونه فرزندانی سالم و صالح داشته باشیم؟
برای داشتن فرزندان سالم و صالح, باید سعی نمود به شیوه‌ای درست آن ها را تربیت کرد.
آنچه که در این جا اهمیت فراوان دارد، شناخت و کاربرد این شیوه‌ها است. البته در این جا مجال بحث از همه روش‌های تربیتی نیست.
شاید بحث از این مساله نیاز به چندین کتاب داشته باشد و نتوان با با یک پاسخ همه آن ها را تبیین نمود.
در ادامه فقط چند نمونه از روش‌های مهم تربیتی را ذکر می‌کنیم. امیدواریم که این مطالب مقدمه‌ای برای مطالعات بیش تر باشد:
الف- الگو دهی
یکی از عوامل مهم که در نوع تربیت فرزندان تاثیر فراوان دارد، الگوگیری از رفتارهای والدین است. بی‌تردید اگر والدین خود افرادی بی‌بند و بار یا ناصالح باشند, تربیت فرزند صالح دشوار خواهد بود. در روایتی از امام باقر علیه السّلام
می‌خوانیم:
یحفظ الاطفال بصلاح آبائهم؛ مصونیت اطفال ـ از خطرات و انحراف ها ـ در پرتو صلاحیت و شایستگی پدران آن ها است.
نوع روابط والدین با یکدیگر و نحوه برخورد آن ها با مشکلات روزمره، رفتار فرزندان را تحت تاثیر قرار می‌دهد . می‌توان گفت کودک قبل از شنیدن سخنان والدین، به رفتارهای آنان نگاه کرده و الگوگیری می‌کند.
اگر فرزند ببیند پدر هر موقع عصبانی می‌شود، به دیگران فحش و ناسزا می‌گوید و تندخویی می‌کند، او هم یاد می‌گیرد در چنین مواقعی تند خویی کند؛ ولی برعکس اگر پدر در چینن مواقعی آرامش خود را حفظ کرده و سعی کند با برخورد منطقی و حفظ خونسردی مساله را حل کند، فرزند هم با دیدن این رفتارها یاد می‌گیرد که در صورت بروز
ناملایماتی ، نیاز به پرخاشگری نیست، بلکه می‌توان با روش های بهتر بر مشکلات چیره آمد.
ب- مراقبت بر رفت و آمدها و نوع دوستان فرزند
از جمله عوامل موثر در تربیت فرزند سالم، رفت و آمد آن ها با همسالان صالح است. می‌توانید از طریق سکونت در محیطی سالم، ثبت نام فرزند در مدرسه‌ای مطمئن و رفت و آمد با آشنایان متعهد، زمینه یافتن دوستان سالم را برای فرزندان مهیا کنید.
از سوی دیگر باید تلاش کنید که فرزندان‌تان با افراد ناباب دوست نشود؛ زیرا دوستی با چنین افرادی میتواند زمینه انحراف آن ها را فراهم آورد. در مورد دوستی با اشرار روایت زیبایی از حضرت علی علیه السلام نقل شده است که در این روایت می‌خوانیم:
صُحْبَهُ الْأَشْرَارِ تَکْسِبُ الشَّرَّ کَالرِّیحِ إِذَا مَرَّتْ بِالنَّتْنِ حَمَلَتْ نَتْناً؛
همنشینی با بدان ،بدی به دنبال می‌آورد ،همان گونه که باد اگر بر چیز گندیده بوزد ،با خود بوی گندیده حمل می‌کند.
ج- توجه به نیازهای روانی فرزند
فرزندان هم نیازهای جسمی و هم نیازهای روحی و روانی دارند. بی‌توجهی و یا عدم ارضای درست آن ها میتواند پیامدهای منفی از قبیل رفتارهای ناشایست داشته باشد.
والدین باید توجه کنند که فرزندان شان تشنه توجه، محبت، عزت نفس و … هستند. اگر در محیط سالم خانواده سیراب نشوند، ممکن است برای رفع عطش سراغ افراد ناباب بروند . در نتیجه دچار مسمومیت روحی شوند.
تا حد امکان نگذارید بین نیازهای مشروع فرزند و دینداری تعارض به وجود آید. مثلا در دوران طفولیت اگر کودک ببیند به خاطر نماز خواندن والدین، باید مدت زیادی گرسنگی بکشد یا به خاطر رفتن افراطی والدین به مسجد، باید از توجه آن ها به مدت طولانی محروم شود، در چنین شرایطی ممکن است نماز یا مسجد را منافی با نیازهای اولیه خود بداند . در نتیجه حالت بی‌علاقگی پیدا کند. بهتر است والدین در چنین مواقعی قبل از نماز گرسنگی کودک را برطرف کند . او را با خود به مسجد برده و مورد توجه قرار دهند و یا حداقل رفت و آمد های خود را متعادل نمایند و….
چند نمونه دیگر از شیوه های مهم تربیت فرزند سالم و صالح:
۱- معرفی الگو‌های صالح به صورت غیرمستقیم ( با استفاده از فیلم‌ها، داستان‌ها و خاطرات بزرگان، و…)
۲- ایجاد رابطه صمیمی با فرزندان
۳- دوری از لقمه حرام ( که واقعا تاثیر بدی در تربیت دارد)
۴- آشنایی با تغییرات و نیازهایی که در هر دور سنی کودک با آن ها مواجه می‌شود .
ارائه اطلاعات و آموزش‌های مناسب به آن ها در موقعیت های لازم؛
(آشنا کردن دانش آموزان دوران راهنمایی از احتمال سوء استفاده جنسی و عواقب آن و یاد دادن نکات پیشگیرانه)
۵- گوش کردن فعال و نشستن پای دردل فرزند ، مخصوصا در سنین نوجوانی
( با صرف گوش کردن حداقل فرزند احساس خواهد که به او توجه می‌شود . نیازی نمی‌‌بینید که با هر فرد مشکوک درد دل کند)
۶- عدم تلقین شرارت به فرزندان؛
( فرزند هر چه بیش تر خود را بد بداند، راحت‌تر میتواند دست به رفتارهای ناشایست بزند)
۷- عدم سرزنش افراطی؛ ( سرزنش افراطی انگیزه لجاجت را فراهم می‌کند).
۸- عدم کنترل مستقیم و افراطی نوجوان
( نوجوان نیاز به استقلال دارد . کنترل مستقیم میتواند با این نیاز او منافات داشته باشد. در این شرایط بهتر است از نظارت غیرمستقیم استفاده گردد )
۹- دوری از محبت افراطی و لوس نمودن فرزند
(محبت افراطی میتواند توقعات را بالا ببرد، یعنی این که چنین فردی امکان دارد دچار خودبزرگ بینی و تکبر شود و مشکلاتی را به وجود آورد)
۱۰- عدم تحقیر فرزند
( اگر فرزند دچار احساس حقارت شود، از پیامدهای احتمالی این است که برای مطرح کردن خود دست به رفتارهای غلط می‌زند یا برعکس، منزوی و گوشه‌گیر می‌شود . اعتماد به نفسش را از دست می‌دهد و…)
۱۱- دعا برای صالح شدن فرزندان و…
معرفی کتب تربیت فرزندان سالم و صالح
– کودکی با بوی سیب، بهجت مرادی، ، انتشارات سجایا.
– آموزش اخلاق، رفتار اجتماعی و قانون پذیری به کودکان؛ مسعود جان بزرگی، ناهید نوری، مژگان آگاه هریس، انتشارات ارجمند.
– مادر اگر این‌گونه می‌بود، راضیه محمد‌زاده، مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر
منبع: مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
