آموزش تفسیر نقاشی کودکان

چرا تفسیر نقاشی کودک مهم است؟

دلیل اهمیت تفسیر نقاشی کودک این است که گاهی کودکان تمایلی برای ابراز و اعلام احساسات درونیشان به والدین ندارند و یا ممکن است کودکان بصورت ناخودآگاه احساساتی را در خانواده تجربه کنند که نتوانند آن احساسات ، ترس ها و اضطراب هایشان را به زبان بیاورند.

مطالعات جدید در خصوص نقاشی های کودکان از اواخر سده نوزدهم آغاز می شود بخش بزرگی از نخستین
پژوهش های انجام شده در خصوص نقاشی کودکان به شکل جامعه به کوشش هریس بازنگری شده است و از
خواننده عالقه مند می خواهیم که برای دستیابی به اطالعات بیشتر به نوشته های او مراجعه کند. درباره تاریخچه
و بررسی نظری اشاره به خالصهای از چندین دوره متمایز در تاریخ پژوهش های مربوط به نقاشی کودکان کههر یک به نگرش نظری خاصی ارتباط پیدا میکنند کفایت خواهد کرد.
نظریه پیاژه نگرش گودیناف-هریس در ارزیابی عقلی و تحلیل های بالینی فرافکنی نقاشی کودکان از جنبه توجهنکردن به فرآیند آفرینش نقاشی و ساختار نقاشی تکمیل شده به قدر کافی همگی مشابه یکدیگرند.

نقاشی و نظریه های آن

کودک دوران اول زندگی خود را که مهمترین قسمت زندگی است در خانواده خود می گذراند نخستین تجربه
های سازشی وی با اعضای خانواده از تحقق می یابد کودک باید بتواند آن چه در دل دارد آزادانه بیان کند و نقاشی ابزار مناسب برای بیان این آزادی است. بررسی های جدید در زمینه نقاشی کودکان از اواخر قرن ۱۹ آغاز شده و بسیاری از پژوهندگان پیشین برای این باور بودند که نقاشی کودک نسخه ای از یک تصویر در ذهن او می باشد وفناوری نقاشی های کودک دریچه ای گشوده بر اندیشه ها و احساسات است.

نظریه های ادراکی تصاویر

ادراک تصویر و مشاهده تصویر از سوی ما به چیزی بستگی دارد که به گمان ما ادراک تجسمی دنیای واقعی نیزمتضمن آن است. هیگن ۱۹۸۰ نظریه های ادراکی را به شرح زیر طبقه بندی می کند.
نظریه های بوم شناختی گیبسن که ادراک ما را متشکل از جستجوی ساختارهای معنی دار می داند که در حال حاضر در دنیای تجسم بیرونی وجود دارند.
نسخه نامعتبر گیبسن درباره نظریه اطلاعات ادراک تصویرگیبسن در آخرین آثاری که در زمینه ادراک و ادراک تصویر به رشته تحریر درآورد نگرش آغازین خود را درباره ادراک که با دوخته شدن چشم به یک الگوی لحظهای حاصل از محرک ها و تاثیر پذیرفتن از آنها آغاز می شود رد کرد.یک نقطه ضعف بزرگ نگرش پرسپکتیوی به گفته گیبسن آن است که شرایط ثابت مشاهده که جز ضروری مشاهده فرض می شود به ندرت در زندگی واقعی دیده میشود و آنقدر سرشار از ابهام است که مشاهدهگر برای درک دنیای واقعی پیشاپیش باید اطلاعاتی درباره چگونگی دنیای واقعی داشته باشد

مراحل تکاملی نقاشی کودک

رشد مهارت نقاشی در کودکان مراحل متفاوتی دارد و تمامی کودکان با اندکی تفاوت از این مراحل گذر خواهندکرد.سرعت و شیوه کار هر کودک در مراحل متفاوت رشد نقاشی بستگی مهارت های فیزیکی و ذهنی و هم چنین امکانات و شرایط محیط پیرامون دارد.

مرحله خط خطی ۰ تا ۲ سالگی
از دیدگاه ویکتور لونفیلد:

خط خطی های بدون نظم و آشفته در ابتدا تنها نشان دهنده حرکت های لذت بخش عضالنی هستند و تلاشی برای به تصویر کشیدن جهان پیرامونشان ندارند. پس از شش ماه خط خطی، با توجه بیشتر کودک، نشانه گذاری ها نظم بیشتری می گیرند

رنگها

رنگ ها تحت تاثیر عوامل جسمی و روانی هستند و در فرهنگ های مختلف معانی خاصی دارند. از نظر روانی ۲ گروه رنگ های گرم نظیر قرمز، زرد و نارنجی و رنگ های سرد ماننده سبز، آبی و بنفش با یکدیگر تفاوت عمیقی دارند.

ناحیه ترسیم در نقاشی کودک نیز معنای خاصی دارد

ناحیه ترسیم به معنای آن قسمت از کاغذ است که کودک شروع به نقاشی می کند .ناحیه چپ کاغذ به معنای گذشته است

چهره های درهم و زشت

نشانه ی حس سوءظن و بدگمانی در وجود ست، سعی می کند رفتاری تلخ و طعنه زننده داشته باشد

عدم ترسیم یک عضو

از آن عضو به احتمال قوی ناراضی ویا حتی متنفر است به همین جهت آن عضو را نمی کشد

مفهوم هریک از حیوانات در نقاشی کودکان

خرگوش :نمادی از زیبایی، هوش، زرنگی و دوست داشتن است

تفسیر خطوط

اگر کودک شما نمیتواند خطوط را صاف رسم کند( البته نه کاملا صاف و بی نقص) و همیشه خطوطی که به کار میبرد موج دار و دارای شکستگی های ریز هستند میتواند نشانه ضعف هماهنگی حرکتی یا بی ثباتی عاطفی باشد

وقتی کودک در صفحه ای بدون توجه به جای اشیاء در واقعیت آن ها را بدون نظم و ترتیب میکشد مثلا کوه را که اکثر بچه ها در بالای صفحه نقاشی میکنند او در پایین میکشد و بقیه اجزای نقاشی او نیز سرجای خود نیستند میتوان گفت که کودک در یادگیری به مشکل برمیخورد و ناتوانی یادگیری دارد (دقت کنید که برای بچه های ۵ تا ۷ سال این امر غیر عادی نیست ولی در بچه هایی با سن بالاتر نشانه بروز مشکل است)

وقتی کودک دارد از روی یک سر مشق خاص می‌نویسد مثلا یک دایره را چندین بار میکشد و این سرمشق به تدریج بزرگ و بزرگتر از سر مشق اصلی میشود به طوری که اخرین تصویر کشیده شده ۳ برابر تصویر سرمشق است نشان میدهد که او در برابر ناکامی ها انعطاف پذیر نیست و زود از کوره در می‌رود.

هنگامی که کودک در نقاشی خود از تصاویر بزرگ استفاده میکند مثلا یک آدمک در میان نقاشی او نصف صفحه اش را میگیرد و برای بقیه تصاویر جایی نمی ماند ، نشان از برون ریزی عاطفی و یا اختلال عاطفی است.

بچه هایی که همیشه با خطوط بسیار نازک و کمرنگ نقاشی میکنند واندازه های کوچک در نقاشی مثل تصاویر بسیار ریز از آدم ها و درخت ها استفاده میکنند و …. نشان از اضطراب ، انزوا طلبی، معمولا خجالتی و ترسویی است.

وقتی در ترسیم خطوط ، کودکی به دوباره کاری بپردازد یعنی روی یک خط را چند بار بکشد و آن را کلفت کند یا به کارهای اضافی دست بزند مثل کشیدن خطوط و نقطه های بی معنی در میان نقاشی ( مخصوصا زمانی که از او خواسته شود شکل خاصی مثلا یک مربع را بکشد) نشان از تحریک پذیری هیجانی و پرخاشگری است.

اگر کودکی قسمتی از نقاشی را که بد رسم شده است پاک کند و دوباره دقیق تر و درست آن را رسم کند نشان دهندهء هوش عالی و قدرت پیشرفت کودک است ولی اگر کودکی در هنگام نقاشی کشیدن بسیار زیاد از پاک کن استفاده میکند و تند تند کاغذ نقاشی اش را عوض میکند به طوری که گاهی ممکن است خسته شود و همه نقاشی اش را پاره کند از نشانه های وسواس در کودک است

اگر کودکی نقاشی اش را به کسی نشان نمیدهد نشان از عدم اعتمادبه نفس و خجالتی بودن اوست یا احساس گناه از چیزی که کشیده است. اگر شما وقتی کودکتان نقاشی میکشد او را سرزنش کنید در واقع او را به نشان ندادن نقاشی اش به شما تشویق کرده اید

استفاده از یک رنگ همیشگی در نقاشی و کشیدن خطوط نامنظم و خط خطی و سریع را میتوان نشان از بی حوصلگی، لجبازی ، بیش فعالی و پرخاشگری دانست.

کودک وقتی شکل آدم می کشد، قبل از هر چیز شکل خود و یا درکی را که از بدن و تمایلاتش دارد، بیان می کند. در واقع، بین بعضی خطوط آدم نقاشی شده با خصوصیات روانی و جسمی کودکی که آن را کشیده، ارتباط مشخصی وجود دارد.